ابوطالب صفدری شربیانی - دانشجوی کارشناسی ارشد فلسفه علم، دانشگاه صنعتی شریف
مصطفی تقوی - عضو هیئت علمی گروه فلسفه علم، دانشگاه صنعتی شریف

در این مقاله تلاش خواهد شد تا شرحی مختصر اما جامع از موضوع مسئولیت پذیری مهندسی به دست داده شود. برای انجام این هدفف ابتدا تعریفی از اخلاق حرفه ای ارائه داده و آن را از گونه های دیگر مطالعات اخلاقی یعنی اخلاق هنجاری (Normative Ethics)، فرااخلاق ( Mera Ethics) و نظریه اخلاقی (Moral Theory) متمایز خواهیم نمود. سپس خاطرنشان خواهیم کرد که اخلاق مهندسی زیر مجموعه ای از اخلاق حرفه ای محسوب می شود. در گام بعدی دو رویکرد اساسی را که جایگاه مهمی در مباحث اخلاق و مسئولیت پذیری مهندسی دارند به ترتیب زیر شرح خواهیم داد: -مسئولیت پذیری گذشته نگر (Backward-Looking Responsibility): که ناظر به گذشته است، در این بخش با استفاده از مفهوم دست های بسیار (Many Hands)، تأثیر علی و برخی مفاهیم دیگر به تبیین مسئله می پردازیم. . - مسئولیت پذیری آینده نگر (Forward-Looking Responsibility): که ناظر به اینده است. در این بخش با استفاده از مفاهیمی نظیر نافرمانی سازمانی (Organizational Disobedience) به شرح مسئله خواهیم پرداخت. نهایتاً با استفاده از یک مورد مطالعاتی تاریخی، یعنی فاجعه شاتل فضایی چلنجر، کارکرد عملی مفاهیم ذکر شده در مقاله را نشان خواهیم داد.

اخلاق، مسئولیت پذیری، مسئولیت حرفه ای