شیرین پورافکاری - دانش آموخته کارشناسی ارشد طراحی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
بهادر زمانی - دکترای طراحی شهری، استادیار دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه هنر اصفهان

حس بصری بیشترین نقش را در ادراک انسان از محیط دارد و در صورتی که بنیاد تمامی خدمات و نظام زندگی جامعه بر اساس دیدن استوار گردد، افراد نابینا محرومیت های مضاعفی خواهند داشت. در حالی که به اقتضای حقوق شهروندی، لازم است این گروه مانند بینایان حق حضور و استفاده برابر از محیط های شهری را دارا باشند. پژوهش حاضر به دنبالتبیین نقش عوامل طراحی شهری موثر در تسهیل استفاده کم بینایان و نابینایان از فضاهای شهری است. این پژوهش مبتنی بر این فرض که مولفه های منظر حسی به غیر از حس بینایی (شامل شنوایی، بویایی و بساوایی) بر میزان حضور و استفاده افراد نابینا تاثیر گذارند چارچوبی دربردارنده راهبردهای طراحی شهری در لایه های مختلف فرم شهر به دستمی دهد که می تواند به عنوان الگویی پیشنهادی در فرایند مناسب سازی فضاهای شهری برای استفاده توان خواهان به ویژه (کم بینایان و نابینایان) ملاک عمل قرار گیرد. روش این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی و گردآوری اطلاعات آن بر مبنای مطالعه منابع کتابخانه ای و تحلیل محتوایی آنهاست. براساس یافته های پژوهش مهمترین راهبردهای طراحیشهری مؤثر در تسهیل حضور و استفاده نابینایان از فضاهای شهری عبارتند از : راهبرد پیاده مداری در راستای اولویت بخشی به حضور و حرکت توان خواه به صورت پیادهراهبرد مانع زدایی در راستای تامین محیط ایمن برای حضور و حرکت توان خواه راهبرد غنابخشی حسی به محیط با هدف نشان دار کردن محیط و خوانایی آن در راستای ارتقای توان جهت یابی و مکان یابی توان خواه در محیط راهبرد تجهیز محیط به تجهیزات و مبلمان مناسب و سیستم بریل شهری به منظور تسهیل ارتباط توان خواه با محیط و تداوم حضور او

فضای شهری، نابینا، کم بینا، ادراک چند حسی