قاسم مرتضایی فریزهندی - استادیار جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران
حسن احمدی - استاددانشگاه تهران

این مطالعه در زیر آبخیز چپ چپ - گمیش آباد یکی از حوزه های آبخیز زنجانرود در محدوده جغرافیائی 56 -َ 50 -ْ 47 تا ً - 52 َ -03 ْ 48 طول شرقی و ً 57 -َ 58 -ْ تا 36ً 29 -َ 07 -ْ 37 عرض شمالی با استفاده از اطلاعات حاصل از تفسیرعکسهای هوایی مربوط به سال های 1335 ، 1346 و 1380 وتصاویر ماهواره ای مربوط به سال های 1370 و 1377 همراه با عملیات میدانی با بکارگیری سیستم اطلاعات جغرافیایی ) ) GIS و باز دید ها با تعیین موقعیت مکانی خندق های انتخابی، انجام شده است . در حوزه آبخیز فوق ، چهار نوع کاربری اراضی شامل : مرتع، اراضی زراعی آبی، اراضی زراعی دیم واراضی غیر تولیدی شناسایی شده اند . در اکثر نقاط آب خیز به دلیل عدم کفایت مقدار بارندگی و توزیع نامناسب آن وپر شیب بودن اراضی تحت کشت دیم ( اکثر اراضی شیبهای بیش از %20 قرار دارند ) ، میزان تولید رواناب سطحی در آنها زیاد بوده است . بهمین دلیل باعث گسترش فرسایش خندقی در اراضی پایین دست شده اند . این موضوع درار اضی رها شده نیز مصداق داشته است . مراتع 3750/24 هکتار ( معادل 45/28 درصد ) و دیمزارها 4532/2 هکتار ( معادل 54/72 درصد ) از سطح اراضی خندقی شده را شامل می شوند . مقایسه وضعیت کاربری اراضی در دو مقطع زمانی 1335 و 1380 با استفاده از عکسهای هوایی وتصاویر ماهواره ای ن شاندهنده افزایش سطح دیمزارها وکاهش سطح مراتع در طی دوره مورد بررسی می باشدکه همراه با افزایش اراضی خندقی شده بوده است که یکی از دلایل اصلی در رخداد قرسایش خندقی موجود در منطقه مورد مطالعه می تواند باشد .

کاربری اراضی ،اراضی خندقی شده، حوزه آبخیز ، زنجان رود ، تصاویر ماهواره ای ، GIS