مریم بیاتی خطیبی - عضو هیات علمی دانشگاه تبریز، دانشگاه تبریز - دانشکده علوم انسانی واجت

کوهستانی های نیمه خشک به لحاظ دارا بودن شرایط خاص طبیعی ،حساس ترین آبخیزها را در خود جای داد اند . در چنین محدوده هایی ،چرای بی رویه دام ها در دامنه های بی ثبات ،حضور دامنه هایی با پوشش گیاهی تنک ،کشت غیراصولی در دامنه های پرشیب ،عبورجاده ها از بخش های حساس ،استقرار تاسیسات انسانی در مکان های نامناسب ،فرسایش در سطوح دامنه ها را تشدید نموده است . تشدید فرسایش آبراهه ای از عمده ترین نمونه ها وتظاهرات دست اندازی خارج از ظرفیت سیستم های زهکشی و سیستم های دامنه ای محسوب می شود . با توجه به ارتباط سیستمی بین عناصر مختلف درکوهستان ها ،اثرات این دست اندازی ها و تغییرات سریع در سایر بخش های آبخیز ها نیز به صورت های مختلف منعکس شده و سیستم ها را به بروز تغییرات بیشتر سوق داده است . حوضه بزرگ و پرآب قرنقوچای ( واقع در دامنه های شرقی کوهستان سهند ) آبخیزهای بزگ وکوچک ،روستاهای متعدد وتاسیسات آبی زیاد ی با ویژگی های مختلف را در خود جای داده است . با توجه به تغییر رابطه ای که انسان درچنددهه اخیر با عناصر مختلف طبیعت ایجاد کرده و با عنایت به آشفتگی هایی که در بخش های مختلف سیستم های زهکشی و دامنه ای رخ داده است ،تجزیه و تحلیل ابعاد مختلف تغییرات و ارائه راه حل های طبیعت نگر بدون نگرش سیستمی به عملکرد فرآیند ها در قالب یک سیستم،غیر ممکن به نظر می رسد . آشفتگی های محیطی ناشی از سد ساز ی ( قبل و بعد از سدسازی ) و همچنین بی ثباتی دامنه ها ناشی از کشت غیر اصولی در حوضه مورد مطالعه ، به حدی برجسته است که هیچگونه اغماضی را در شرایط کنونی توجیه پذیر نمی کند . در این مقاله سعی شد ه علل تشدید فرسایش آبراهه ای ،اثرات سد سازی بر فرسایش آبراهه ای واثرات فرسایش آبراهه ای بر سدها مورد بررسی قرار گیرد و با استفاده از امکانات GIS محدوده های حساس به فرسایش شناسائی و پهنه بندی شود و در نهایت اثرات آشفتگی های محیطی از ابعاد مختلف و با درنظرگرفتن آبخیرها به عنوان زیر سیستم هایی از سیستمی بزرگ به نام حوضه قرنقوچای مورد بررسی قرار گیرد

آبخیز،نگرش سیستمی ،نواحی نیمه خشک ،سد،آشفتگی محیطی ،قرنقوچای ،حوضه های زهکشی سهند