محمدرضا اختصاصی - استادیار مجتمع کشاورزی و منابع طبیعی و محیط زیست دانشگاه یزد
محمدرضا کوثری - کارشناس ارشد آبخیزداری
مهدی تازه - کارشناس ارشد بیابان زدایی

تغییر شکل بستر رودخانه بر رفتار هیدرولوژیکی وسیل گیری سواحل رودخانه تاثیر بسزایی دارد. شیب، سطح مقطع و ضریب زبری از عوامل تاثیرگذار بر حرکت سیل دررودخانه هستند. اگر تغییر شکل بستر بر مبنای تحلیل عوامل تاثیرگذار بر حرکت سیل باشد و تغییر کلی در جهت ایجاد بستر مناسب برای عبور سیلاب باشد، از سیل گیری سواحل رودخانه کاسته خواهد شد. همچنین بایستی عملیات کنترل در جهت توان سیل خیزی حوزه بالا دست صورت پذیرد تا از کارایی مطلوبی برخوردار باشد. در این مطالعه ابتدا توان سیل خیزی حوزه ابخیز بنادک سادات مورد ارزیابی قرار گرفت و سپس اثر تغییر بستر رودخانه، در قالب ایجاد سازه های عرضی بر رفتار دبی اوج سیلاب بررسی گردید. نتایج بدست امده نشان م یدهد که ایجاد سازه های عرضی در مسیل اصلی سیلاب از طریق کاهش شیب و بالا آوردن بستر، سیل گیری سواحل را تشدید مینماید. این پدیده در مواقع ظهور دبی های اوج با افزایش دوره بازگشت بیش از 25 سال به حداکثر خود می رسد. در مجموع سازه های در مسیل اصلی حوزه حدود 1/6 متر کف بستر را بالا آورده و به همین میزان بر سیل گیری افزوده است.