رضا شهریاری - دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل- گروه کشاورزی
داود حسن پناه - دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل، گروه کشاورزی

ظهور گیاهچه با طول کلئوپتیل همبستگی نزدیکی دارد. وقتی عمق کاشت از طول کلئوپتیل هر واریته متجاوز شود، سبز شدن آن به طور مشهودی کاهش می یابد. بین ژنوتیپ ها از لحاظ طول کلئوپتیل، تنوع ژنتیکی قابل ملاحظه ای مشاهده شده است. طول کلئوپتیل گندم مهمترین صفت مورفولوژیک در تعیین عمق کاشت، قدرت سبز کردن و استقرار گیاهچه ها است. در این آزمایش از نه ژنوتیپ گندمی که عکس العمل آنها به تنش دمایی پایین در یک آزمایش مزرعه ای با سه عمق کاشت مختلق بر اساس صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک مشخص گردیده بود، استفاده شد. به منظور اندازه گیری طول کلئوپتیل این ژنوتیپ ها، بذور در یک سطح بدون فشار اسمزی (آب مقطر) و چهار سطح فشار اسمزی (3،6،9،12 بار) محلول مانیتول در درون شیشه کشت شدند. قالب طرح آزمایشی فاکتوریل بر پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار بود که در دمای آزمایشگاه به انجام رسید. تجزیه واریانس داده ها نشان داد که بین ژنوتیپ ها و سطوح فشار اسمزی از لحاظ طول کلئوپتیل در سطح احتمال 1% اختلاف معنی داری وجود دارد. اما اثر متقابل بین ژنوتیپ ها و سطوح فشار اسمزی معنی دار نبود. با افزایش فشار اسمزی، طول کلئوپتیل کاهش یافت. ژنوتیپ های بومی اردبیل 11 و اردبیل12 در فشارهای اسمزی مختلف به ترتیب با میانگین 49/84 و 43/33 میلی متر دارای کلئوپتیل طویل تری نسبت به سایر ژنوتیپ ها بودند. به دلیل مشابه بودن مکانیسم های تحمل خشکی و سرما و نتایج این تحقیق به نظر می رسد که ارزیابی برای تحمل تنش دمایی پایینی در مراحل اولیه رشد گیاهچه های گندم می تواند از طریق غربال کردن ژنوتیپ ها از لحاظ طول کلئوپتیل در مانیتول انجام پذیرد.

گندم، کلئوپتیل، مانیتول،درون شیشه ای