هادی قنبرزاده - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد
ابوالفضل بهنیافر - دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد
نرگس معظمی فرد - دانشجوی کارشناسی ارشد ژئومورفولوژی در برنامه ریزی محیطی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد

یکی از راه های مناسب برای جلوگیری از آلودگی آب های زیرزمینی دشت مشهد، شناسایی مناطق آسیب پذیر آبخوان است. در این تحقیق با توجه به ویژگی های هیدرولوژی و هیدروژئولوژی دشت مشهد، آسیب پذیری آبخوان در برابر برخی از مهمترین عوامل آلاینده پهنه بندی شده است. برای این منظور از مدل دراستیک و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) برای بردازش و تجزیه و تحلیل کیفی آبخوان استفاده شده است. در این روش از هفت پارامتر عمق سطح ایستایی (D)، شبکه تغذیه (R)، جنس سفره (A)، جنس خاک (S)، شیب توپوگرافی (T)، مواد تشکیل دهنده منطقه غیر اشباع (I) و هدایت هیدرولیکی (C) استفاده شده که با وزن دهی و رتبه بندی و تلفیق هفت لایه حاصل در محیط GIS، نقشه نهایی آسیب پذیری آبخوان تهیه می گردد. آسیب پذیری آبخوان مشهد نسبت به آلودگی، به پنج محدوده خیلی کم تا خیلی زیاد تقسیم بندی شده که از نظر وسعت حدود 9/5 درصد از آبخواندر محدوده آسیب پذیری خیلی کم، 16/4 درصد آسیب پذیری کم، 14/3 درصد آسیب پذیری متوسط، 41/2 درصد آسیب پذیری زیاد و 18/6 درصد در محدوده آسیب پذیری خیلی زیاد قرار می گیرد. بر پایه نتایج حاصل از مدل سازی DRASTIC، آسیب پذیری آبخوان کشف رود بیشتر در محدود زیاد تا خیلی زیاد قرار داد که نمی توان از اثرات سوء توسعه شهری و شهرک ها و فاضلاب شهری و صنعتی بدون مدیریت و برنامه ریزی های کلان توسعه، صرف نظر کرد. میزان آلودگی و پتانسیل آلودگی آبخوان تقریباً در مرکز در گروه آسیب پذیری زیاد تا خیلی زیاد و در شمال شرقی و شرق در گروه آسیب پذیری کم و خیلی کم قرار می گیرد که حفاظت این مناطق به منظور جلوگیری از آلودگی و مدیریت بهینه منابع آب ضروری است.

آلودگی، دراستیک، سیستم اطلاعات جغرافیای، آسیب پذیری، آبخوان