مریم عبدلی نسب - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد اصلاح نباتات دانشگاه مازندران
قربانعلی نعمت زاده - دانشیار و محقق ارشد دانشگاه مازندران
محمد زمان نوری - عضو هیات علمی موسسه تحقیقات برنج کشور- معاونت مازندران

به منظور شناسایی لاین های اعاده کننده باروری و استفاده از آنها در تکنولوژی برنج هیبرید در تعداد یکصد و چهار لاین و رقم، از دو نشانگر ریزماهواره ای RM171 همیشه با ژن Rf4 بر روی کروموزوم شماره 10 و نشانگر RM1 همبسته با ژن Rf3 بر روی کروموزوم شماره 1 برنج استفاده شد. بر اساس نتایج حاصل از دو نشانگر، تعداد 17 لاین تنها در جایگاه ژنی Rf4 و تعداد 14 لاین فقط در جایگاه ژنی Rf3 و تعداد سه لاین در هر دو جایگاه ژنی حامل آلل اعاده کننده باروری تشخیص داده شد. ارقامی نظیر آمل1، ،IR60819R ،IR28 ، زینت، زرک آمل و زرک کشاورزی که یک جایگاه ژنی اعاده کننده باروری ( همبسته با نشانگر RM171) و ارقامی نظیر بینام، نوک سیاه، دمسیاه، شصتک و IR64 که دارای یک جایگاه ژنی دیگر اعاده کننده باروری (همبسته با نشانگر RM1) هستند به عنوان ارقام اعاده کننده نسبی باروری و سه رقم گرده، IR36 و لاین امید بخش حاصل از تلاقی آبجی بوجی در لاین کیفی شماره 7841 حامل هر دو آلل اعاده کننده باروری به عنوان اعاده کننده کامل باروری سیستم نرعقیم سیتوپلاسمی WA معرفی می گردند. در بررسی حاضر در جایگاه ژنی Rf3، سه آلل جدید به اندازه های 118، 113، 110 جفت باز تشخیص داده شد. چنین جایگاه ژنی اعاده کننده باروری تاکنون در ارقام دیگری گزارش نگردیده است. فراوانی آللی، تعداد آلل و درصد ناخالصی (هتروزایگوسیتی) در دو گروه ارقام اصلاحی و محلی به وسیله نرم افزار POPGENE محاسبه و نتایج نشان داد که بیشترین تعداد آلل مشاهده شده مربوط به ارقام محلی (میانگین 3/5) می باشد. تجزیه خوشه ای بر اساس نتایج حاصل از دو نشانگر به وسیله نرم افزار SPSS و با استفاده از روش واریانس مینیمم وارد در فاصله ژنی 9، ارقام مورد مطالعه را در پنج گروه مشخص قرار داد نتایج حاصل بیانگر تنوع ژنی بالا ارقام در این جایگاه می باشد.

هیبرید، اعاده کننده باروری، نشانگرهای ریزماهواره