مریم خداشاهی - دانشجوی کارشناسی ارشد زمین شناسی مهندسی، دانشگاه دامغان
ابراهیم رحیمی - استادیار، دانشکده علوم زمین، دانشگاه دامغان
محمدبشیر گنبدی - استادیار، دانشکده علوم زمین، دانشگاه دامغان

به پدیده ی گسیختگی و ناپایداری شیب های خاکی و سنگی در اثر فزونی مؤلفه های جابجایی در راستای شیب بر نیروی ثقل زمین، لغزش اطلاق می گردد. این پدیده می تواند در اثر وجود ناپیوستگی های موجود در توده ی خاک یا سنگف تحریک ناشی اززلزله، تغییرات ایستایی یا بارش های ناگهانی ایجاد شود. لغزش ها خساراتی همچون تخریب راه های ارتباطی و سازه های ایجاد شده، باغات کشاورزی، مزارع، جنگل ها، مراتع و همچنین خسارت جانی و مالی زیادی به همراه دارند. از آن جایی که در شرایط کنونی کشور که نیاز به برنامه ریزی های درازمدت و کوتاه مدت اجتناب ناپذیر است، لزوم بررسی و تحقیق در خصوص پدیده لغزش جهت انجام پیشگیری های لازم به خوبی احساس می شود. در این مطالعه سعی بر آن است تا به شناخت عوامل مؤثر در وقوع زمین لغزش های منطقه رودبار- منجیل، تعیین پتانسیل و تهیه نقشه حساسیت زمین لغزش با استفاده از مدل نسبت فراوانی و سامانه اطلاعات مکانی پرداخته شود. بدین منظور ابتدا عوامل مورد بررسی در ایجاد زمین لغزش شامل زاویه شیب، جهت شیب، ارتفاع، فاصله از جاده، فاصله از آبراهه، رده خاک، لیتولوژی، فاصله از گسل و کاربری اراضی با استفاده از نقشه های توپوگرافی و زمین شناسی، عکس های هوایی و تحقیقاتی ساختگاهی در محل، در محیط GIS رقومی و نقشه هریک از عوامل تهیه گردید. سپس با استفاده از تفسیر عکس های هوایی، پیمایش های صحرایی و استفاده از منابع مختلف، 230 نقطه لغزشی شناسایی و ثبت شد. از این تعداد به صورت تصادفی 161 نقطه لغزشی (70 درصد) برای مدل سازی و 69 نقطه لغزشی (30 درصد) برای ارزیابی مدل استفاده شده است. با استفاده از مدل نسبت فراوانی ارتباط بین هر یک از عوامل با نقاط لغزشی مشخص ودر نهایت نقشه پهنه بندی حساسیت زمین لغزش تهیه شد. بر این اساس منطقه مورد مطالعه به پهارکلاس خطر کم (52/8%)، متوسط (41/6%)، زیاد (5/2%) و خیلی زیاد (0/4%) تقسیم بندی گردید. در مطالعه حاضر، مساحت سطح زیرمنحنی ROC نشان دهنده توانایی خوب (AUC=0.71) مدل نسبت فراوانی در پیش بینی حساسیت نواحی لغزش یافته دارد.

زمین لغزش، مدل نسبت فراوانی، پهنه بندی، سامانه اطلاعات جغرافیایی، رودبار- منجیل