احمد احمدیان - دانشجوی دکتری زبان شناسی همگانی، مربی دانشگاه پیام نور مرکز مهاباد

علامه مصنف چوری مریوانی (1014-909 ه .ق)از دانشمندان و حکمای طراز اول و جامع الاطراف و ذوالفنون در قرن دهم هجری است. ایشان زاهدی متورع، ادیبی اریب، شاعری مفلق، اندیشمندی دینمدار، متفکر، مصلح و مجتهدی کم نظیر، فقیهی زمان شناس، مفسر، اصولی و رجال شناسی متضلع و عارفی متوغل بوده اند.کتاب «ریاض الخلود» ایشان از جنبه های مختلف ادبی، اندیشه ی سیاسی، سیاست نامه نویسی، شریعت نامه نویسی و اندرز نامه نویسی قابل تحلیل و بررسی است. دراین مقاله از منظر موضوعات مختلف نثر فارسی از دیدگاه دکتر ذبیح الله صفا (1346)، کتاب ریاض الخلود بررسی شده است و نهایتاً به این نتیجه رسیده ایم که این کتاب در ذیل گونه های دوگانه ی: «قصص و حکایات» و «سیاست و اخلاق وحکم» قابل طرح وتوصیف است و در ذیل این دو گونه، به توصیف ویژگی های نثر این کتاب پرداخته ایم. آنگاه بخش مربوط به « اندیشه ی سیاسی » کتاب که در باب اول، و در فصل اول وفصل پنجم از باب ششم، و در فصل اول و فصل پنجم از باب هشتم واقع شده است به گونه ای مجمل با «قابوس نامه» مقایسه و تطبیق داده شده است. مردم شناسی ریاض الخلود بخش دیگری از این مقاله است که در آن به توصیف جنبه ها و ابعاد مردم شناختی این اثر بطور موجز پرداخته شده است. مفهوم « عدالت در ریاض الخلود » بخش دیگری از مقاله ی حاضر را تشکیل می دهد که در آن به تبیین و تشریح این مفهوم در اندیشه ی سیاسی نویسنده پرداخته شده و نمونه هایی از بحث عدالت را از کتاب به عنوان شاهد ارائه کرده ایم. ویژگی های سبکی ریاض الخلود بخش دیگری از مقاله ی حاضر است که در آن از منظر علم سبک شناسی به توصیف ویژگی های کلی این اثر و بر شمردن مختصات و وجوه ادبی، لفظی، ساختاری و مولفه های زبان شناختی آن به گونه ای فشرده و مجمل مبادرت شده است.

ریاض الخلود، سیاست نامه نویسی، اندرزنامه نویسی حکمی، بررسی سبک شناختی، عدالت و سیاست