ریحانه نوروز - دانشجوی دکتری دانشگاه تهران

موضوع اصلی این مقاله بررسی وضعیت آب های زیرزمینی دشت تهران و مطالعه نشست های رخ داده در این دشت در اثربهره برداری غیراصولی و ارائه راه حل هایی با رویکرد مدیرت بحران می باشد. دشت تهران دارای مساحت بالغ بر 2250کیلومتر می باشد. مقایر سهم آب تأمین شده از منابع آب سطحی و زیرزمینی آبخوان تهران در مجموع 580 میلیون متر مکعب سالانه می باشد که به طور متوسط 68 درصد آن از منابع سطحی و 31 درصد آن از منابع زیرزمینی تأمین می شود. هنگامی که سفره آبدار تحت بهره برداری قرار می گیرد، نیروهای متعادل کننده سفره آبدار در اثر تخلیه آبزیرزمینی دچار تغییر می گردند، و زمین نشست می کند. این امر به صورت بالقوه می تواند باعث مشکلاتی مانند ایجاد درز و شکاف در سطح زمین، خسارات به سازه ها، جاده ها، تأسیسات شهری، مسیر راه آهن و غیره گردد. فرونشست تهران با مساحت حدود 415.64 کیلومترمربع در جنوب غربی شهر تهران قرار دارد. مطالعات ژئوتکنیکی یکی از روش های شناسایی مخاطرات در زمینه نشست زمین است که به دلیل وجود قنات های متعدد، افت سطح آب های زیرزمینی و سستی خاک باید انجام گیرد. در مطالعه حاضر، راهکارهای مختلف مدیرت منابع آب زیرزمینی مورد مقایسه قرار گرفته است. راهکاربهره برداری از آب های زیرزمینی و سیاست مالیاتی امکان رسیدن به بهره برداری پایدار از آب های زیرزمینی را فراهم می کند. بر اساس نتایج این مطالعه، دولت می تواند از طریق اتخاد سیاست مناسب مالیاتی، هزینه های جنبی بهره برداری بی رویه از منابع آب زیرزمینی را به خود بهره برداران منطقه منتقل نماید. اجرای برنامه هایی برای افزایش راندمان آبیاری در بخش کشاورزی با استفاده از روش های علمی و مدرن آبیاری به منظور صرفه جویی در مصرف آب، کنترل و استفاده بهینه از منابع آب های سطحی موجود، مطالعه و اجرای طرح های آبخوان داری و غیره راهکارهایی برای تعادل آبخوان ها محسوب می شوند

آب زیرزمین، فرونشست زمین، برداشت بی رویه، دشت تهران، راهکارهای مدیریتی