محمدعلی قصری - دانشجوی دکتری معماری اسلامی ، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران. مدرس دانشکده هنر و معماری دانشگاه سیستان و بلوچستان. زاهدان
مرتضی میرغلامی - دکتری طراحی شهری، استادیار، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران
نیما قصری - فوق لیسانس عمران. زاهدان، ایران

در دهه های اخیر، بحث تفاوتهای ماهوی و ظاهری معماری مساجد گذشته و حال ایران، مورد توجه بسیار قرار گرفته است. دراین راستا، یکی از مهمترین مسائل، شناخت عوامل رضایتمندی و بررسی میزان و دلایل رضایتمندی مردم از مساجد قدیمی و معاصرایران و مقایسه تطبیقی مساجد مذکور در این زمینه ها است. در مقوله مقایسه ابعاد افتراق و اجتماع معماری مساجد گذشته و حال ایران، قبلا پژوهشهایی صورت پذیرفته، لیکن، کمتر به بحث عوامل و میزان رضایتمندی مردم از معماری مساجد پرداخته شده است؛ بر این مبنا، سوال اصلی پژوهش این است که میزان رضایتمندی مردم از مساجد گذشته و معاصر در مقایسه با یکدیگر چگونه است؟در این پژوهش، نظرات عامه مردم در مورد رضایتمندی از وجوه مختلف معماری مساجد مذکور با روش پیمایشی اخذ و به شکل تطبیقی مورد مقایسه قرار گیرد. هفت مسجد برای پژوهش انتخاب شده اند که سه مسجد، مربوط به دوره صفوی اصفهان و چهارمسجد مربوط به دوره معاصر تهران، هستند. بطور اجمالی میتوان به برخی نتایج تحقیق اشاره کرد: 1 - بیش از نیمی از مردم، بطورکلی، از معماری مساجد معاصر رضایت دارند. 2 - در معنویت فضای داخلی و زیبایی حجم خارجی، مساجد گذشته، برتری چشمگیری در میزان رضایت مردم بدست آوردهاند. 3 - در برخی فاکتورها، از جمله یکدست بودن فضا، نور بیشتر در فضای داخلی، اتصال مناسب صفوف و آسایش اقلیمی، مساجد معاصر برتری اندکی دارند. هر چند، هدف این پژوهش ارائه راهکارهای قطعی برای طراحی مساجد نیست و نتایج تحقیق فقط در حوزه زمانی و مکانی و مخاطبین خود معتبر می باشد، لیکن، امید است که یافته ها بتواند از یک سو، رضایت بیشتر عموم مردم از طرح مساجد معاصر را در پی داشته باشد و از دیگر سو، ذهن معمار معاصر را نیز، در زمینه طراحی مساجدی با مقبولیت بیشتر، تا حدودی، اغناء نماید.

معماری مساجد ایران، مساجد گذشته و معاصر، رضایتمندی