محمدرضا نقوی - استادیار بخش کشاورزی، دانشگاه پیام نور
معروف خلیلی - استادیار بخش کشاورزی، دانشگاه پیام نور

شوری خاک که یکی از مهم ترین تنش های محیطی غیرزنده است که رشد و تکامل گیاهان را محدود می کند، به دو طریق بهگیاهان تنش وارد می کند: اولاً افزایش غلظت نمک در خاک شرایط جهت جذب آب و رشد ریشه ها سخت تر می کند و ثانیاًغلظت بالای نمک درون گیاه می تواند سمی باشد. نمک ها در سطح بیرونی ریشه ها یک اثر سریع روی رشد سلول و متابولیسمهای وابسته به آن دارند. غلظت های سمی نمک ها قبل از اینکه آنها عمل گیاه را تحت تأثیر قرار دهند، درون گیاه تجمع مییابند. اصلی ترین مکانیسم های بیولوژیکی که گیاهان در درجات مختلف تنش شوری به کار میگیرند عبارتند از: تنظیم اسمزی(تحمل)، جدا سازی یون های نامطلوب وانباشته نمودن آنها در قسمتهای خاصی از سلول (اجتناب) و جلوگیری از ورود املاح بهداخل گیاه (اجتناب). اجتناب از شوری می تواند از طریق غیر فعال کردن یون ها به دلیل نفوذناپذیری غشاء، دفع یون ها به صورتانتقال فعال با استفاده از پمپهای بخصوص و یا رقیق کردن آنها از طریق رشد سریع همراه با افزایش مقدار آب صورت گیرد.گرچه مطالعه صفات بیولوژیک و فیزیولوژیک از اهمیت بالایی برخوردار است، اما برای بررسی کاملتر مکانیسم های سلولی مقاومتبه شوری گیاه استفاده از روشهای مولکولی الزامی می باشد. در این راستا پروتئومیک در تفکیک، جداسازی و تشخیص پروتئین هایپاسخ دهنده به تنش، ابزاری نیرومند محسوب می شود. با ترکیب اطلاعات حاصل از این روش با اطلاعات ژنومیک و بیوانفورماتیک،امکان شناسایی سازوکارهای مولکولی و ژن های دخیل در پاسخ گیاهان به شرایط دشوار فراهم می شود. در این راستا، در این مقالهسعی شده است که مکانیسم های تحمل به شوری در همه ابعاد پوشش داده شود.

مقاومت به تنش شوری، مکانیسم، پاسخ مولکولی