منصوره حسن زاده - کارشناس ارشد محیط زیست، اداره کل بنادر و دریانوردی استان بوشهر
افشین دانه کار - دانشیار گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

بنادر نفتی به عنوان پرخطرترین کاربری برای محیط زیست ساحلی در دهههای اخیر شناخته شدهاند. از اینرو مکانیابی زیستمحیطی چنین پایانههایی نقش چشمگیری در جلوگیری از بندرسازی مخرب در مناطق حساس ساحلی بر عهده خواهد داشت. نوار ساحلی استان بوشهر یکیاز مراکز پربازده در این حیطه میباشد، لذا بهرهبرداری پایدار در این منطقه بدون برنامهریزی و مدیریت صحیح دریایی حاصل نمی-شود. اهداف این مطالعه، شناسایی، انتخاب و اولویتبندی معیارهای فنی و زیستمحیطی در این زمینهمیباشد که برای نخستین بار در ایران با استفاده از روش تحلیل شبکهای انجام شده است. ابتدا منطقه هدف به صورت میدانی بررسی شد و با انجام مطالعات کتابخانهای تکمیل گردید. سپس جایگاه معیارهای منتخب در قالب خوشههایBOCR تعیین شد. با انجام مقایسه های زوجی در ساختار شبکهای و تشکیل ابرماتریس در هر مرحله، درجه وزنی هر معیار مشخص شد. نتایج به دست آمده برای تمامی مقایسات با نرخ سازگاری کمتر از 0/1 نشان داد که به ترتیب زیرمعیارهای سازگاری با کاربریهای مجاور ، زیستگاه حساس ساحلی و ناپایداری پسکرانه ارجحترین و جمعیت انسانی ، امکان توسعه بندر و سنگ بستر کمترین اولویت را به خود اختصاص دادهاند. بنابراین میتوان اظهار نمود که عوامل محیط زیستی و اکولوژیک بیشاز عوامل اجتماعی و یا اقتصادی در انتخاب پهنههای مکانی مناسب برای بنادر نفتی در حوزه خلیج فارس حائز اهمیت میباشند. همچنین رتبه- بندی ایجاد شده بین معیارها نشان دهنده قابلیت مناسب روش تحلیل شبکهای در مدیریت پایدار مناطق ساحلی، بویژه در بخش علوم و صنایع دریایی است

روش تحلیل شبکه ای، معیار، مکانیابی زیست محیطی ، بنادر نفتی، خلیج فارس