مرتضی دیرانلو - استاد گروه عمران، مجتمع آموزش عالی فنی و مهندسی اسفراین، خراسان شمالی، ایران
وحیدرضا اوحدی - استاد گروه عمران، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

ظرفیت تبادل کاتیونی به عنوان مهمترین سرشتی زیست محیطی خاکها است که با تورم، چسبندگی و مساحت سطح مخصوص در خاکها رابطه مستقیم دارد. برای دههها، روشهای رایج تعیین کاتیونهای تبادلی و ظرفیت تبادل کاتیونی CEC خاک یا رسهای کربناتی به دلیل انحلال کربنات کلسیم با مشکلات زیادی همراه بودهاست. کربنات تأثیر زیادی بر خصوصیات زیست محیطی و رفتار مهندسی خاک از جمله نفوذپذیری، چسبندگی و حدود اتربرگ و همچنین بر مساحت سطح مخصوص، pH و به طور غیر آشکار بر ظرفیت تبادل کاتیونی خاک دارد. با توجه به گستردگی خاکهای حاوی کربنات کلسیم در ایران، مطالعه تأثیر کربنات بر مشخصاتی همچون CEC در این خاکها ضروری است. با توجهبه اینکه بخش قابل توجهی از روشهای رایج آزمایشهای خاک در اروپا ارائه شده که خاکهای آهکی در این منطقه به طور وسیع متداول نیست، از اینرو کاربرد این روشها در خاکهای آهکی اشکالاتی را به همراه داشته و تعیین ظرفیت تبادل کاتیونی نیز از این قاعده مستثنی نبودهاست. روشهای معمول اندازهگیری ظرفیت تبادل کاتیونی، مشکلاتی را در تعیین ظرفیت تبادل کاتیونی و کلسیم تبادلی در خاکهای آهکی، به دلیل انحلال کلسیت، دارند. تحقیقات بسیاری در این زمینه انجام شده است، ولی تا به الان هیچ روش از پیش انتخاب شده و یا استانداردی برای اندازهگیری خصوصیات تبادل کاتیونی در رسهای آهکی وجود ندارد.

ظرفیت تبادل کاتیونی، کلسیت، رسهای آهکی، تبادل یونی