الهه یزدی ها - دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قزوین، گروه معماری و شهرسازی، قزوین، ایران
زهره داودپور - دکتری شهرسازی، استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قزوین، گروه معماری و شهرسازی، قزوین، ایران

پدافند غیرعامل به مفهوم دفاع در برابر تهاجم، بدون استفاده از سلاح و درگیر شدن مستقیم، سابقه ای طولانی در تاریخ بشری دارد. به طور کلی به کارگیری تمهیدات و ملاحظات پدافند غیرعامل علاوه بر کاهش هزینه ها، کارایی دفاعی پروژه های شهری را در زمان تهاجم دشمن بسیار افزایش خواهد داد. همچنین کالبد، فرم، بافت، نحوه برنامه ریزی و طراحی آن ها از جمله ابعاد چندگانه شهرسازی می باشد که در صورت توجه به آن ها شاهد مزایای فراوانی برای شهرها در مواقع بحرانی خواهیم بود. از طرفی شهرها سیستم های پیچیده ای هستند که به طور دایم در معرض تعاملات مختلف می باشند. برای اینکه مجموعه ای عظیم چون شهر با پیچیدگی های خاص خود کارآمد و تاب آور شود نیاز به تبیین اصولی است که مسیر دستیابی به این آرمان را روشن گرداند. با این توصیف و لحاظ اهمیت موضوع در این مقاله سعی شده است، ضمن تبیین شاخص های مرتبط با موضوع، با بهره گیری از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و روشی توصیفی_تحلیلی از طریق مطالعات کتابخانه ای و روش های میدانی چون مشاهده و پرسشنامه به ارزیابی شاخصه های موثر در تاب آوری ساختار کالبدی با تاکید بر پدافند غیرعامل در منطقه 1و2 شهر قزوین به عنوان نمونه پرداخته شود. نتایج حاصل از وزن دهی هریک از معیارها، دامنه آسیب پذیری بیشتر و تاب آوری پایین تر منطقه1 در مقابل منطقه2 را نشان می دهد، که می توان با اعمال و اجرای ضوابط برنامه ریزی شهری و همچنین ارائه راهکارهای سودمندی در این زمینه از میزان آسیب پذیری این منطقه کاست.

پدافند غیرعامل، تاب آوری، AHP، قزوین