فاطمه شفیعی - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه اردکان، نویسنده مسئول
مریم دهستانی - استادیار گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه اردکان
علی تاج آبادی - مربی بخش تحقیقات بهنژادی و بیوتکنولوژی، موسسه تحقیقات پسته کشور رفسنجان

برای مطالعه حساسیت های متفاوت گیاهان به دمای بالا، درک فاکتورهایی که باعث عدم گرده افشانی، عدم لقاح و القای ریزش گل و میوه و نهایتاً کاهش محصول می گردد، ضروری است. در این مطالعه، تغییرات احتمالی فیزیولوژیک ناشی از تنش گرما بر روی دانه گردهدرختان پسته ) Pistachio ( بررسی گردید. میزان درصد جوانه زنی دانه های گرده در دماهای بالا بر روی سه ژنوتیپ مختلف در محیط کشت در شرایط in vitro تعیین و مقایسه گردید. پژوهش در قالب آزمایش های فاکتوریل با 3 فاکتور ) ژنوتیپ ، دما و مدت زمان ( و در 3 تکرار در قالب طرح کاملا تصادفی انجام شد. بدین منظور گل آذین های نر درختان پسته جمع آوری شده و در تیمار های دمایی بالای 32-33-22 و 03 درجه سانتی گراد طی مدت1-2و3 ساعت قرار گرفتند. سپس دانه های گرده تحت تنش روی پتریدیش های حاوی محیط کشت توزیع گردید و سپس آنها را دردماهای مورد نظر قرار داده و سپس در 0 میدان دید تصادفی شمارش شدند. نتایج حاصله نشان داد که از نظر درصد جوانه زنی و رشد لوله های گرده بین ژنوتیپ های مختلف در دماهای بالا تفاوت معنی داری وجود دارد. بهطوری که مقایسه اثر دماهای مختلف بر میزان جوانه زنی و رشد دانه های گرده نشان داد که بالا ترین درصد جوانه زنی در دمای 22درجه سانتی گراد در ژنوتیپ های متوسط گل صورت می گیرد، و بین دمای 22 و 33 و 03 درجه سانتی گراد تفاوت معنی داری وجود دارد. همچنین با گذشت زمان درصد جوانه زنی با افزایش دما کاهش پیدا کرد. به طوریکه در ساعات سوم بیشترین کاهش جوانه زنی را داشت

گرده افشانی، تنش، دانه گرده، درجه حرارت بالا، in vitro ، ژنوتیپ