حمیده پشتوان - دانش اموخته کارشناسی ارشد زبان شناسی همگانی، دانشگاه الزهرا(س)، تهران ،ایران
فریده حق بین - دانشیار زبان شناسی همگانی، دانشگاه الزهرا(س)، تهران ،ایران
آزیتا افراشی - دانشیار زبان شناسی همگانی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران،ایران

براساس الگوهای واژگانی شدگی تالمی (2000b) زبانها بسته به آن که شیوه و مسیر حرکت را در ستاک فعل یا تابع های آن رمزگذاری کنند، به دو ردهٔ فعل محور و تابع محور تقسیم می شوند. فرض تالمی بر آن است که زبانهای هندواروپایی، به استثنای زبانهای رومی و پسایونانی، در ردهٔ زبانهای تابع محور جای می گیرند؛ چرا که شیوهٔ حرکت را در ستاک فعل ادغام می کنند و مؤلفهٔ مسیررا در قالب تابع فعل بیان می نمایند. در این پژوهش با استفاده از کلیپهای انیمیشن که در آن مسیر و شیوهٔ حرکت به طور همزمان به نمایش درمیآیند، چگونگی رمزگذاری دو مؤلفهٔ مسیر و شیوهٔ حرکت در گفتار روایی کودکان پیش دبستانی فارسی زبان، بررسی و با گفتار بزرگسالان مقایسه شده است؛ سپس این پرسش به بحث گذاشته شده است که زبان فارسی، به عنوان یکی از زبانهای هندواروپایی، در رده شناسی دوگانه می گنجد یا خیر. تحلیل دادههای این پژوهش نشان میدهد که کودکان فارسی زبان هنگام بازگویی رویدادهای حرکتی، از همان الگویی بهره می گیرند که بزرگسالان برای رمزگذاری آنها استفاده می کنند: مسیر حرکت را در ستاک فعلهای مسیر نما ادغام می کنند و آنها را همراه یا بدون تابع های مسیر (برای مسیرهای عمودی) و گروه حرف اضافه (برای مسیرهای افقی مرز گذر) به کار می گیرند. به این ترتیب تا آنجا که رمزگذاری مسیر در ستاک فعل یا تابع، مورد نظراست، زبان فارسی در گسترهٔ پژوهش حاضر در ردهٔ زبانهای فعل محور جای می گیرد.

معنی شناسی شناختی، رویدادهای حرکتی، رده شناسی دوگانه، الگوهای واژگانی شدگی، تابع، زبان کودک، گفتار روایی