میلاد شاه نوشی - دانشجوی کارشناسی ارشد، آب وهواشناسی اقلیم شناسی تغییرات آب وهوا / دانشگاه پیام نور اصفهان
احمد جلالیان - استاد/ خاک شناسی / دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان خوراسگان
هوشمند عطایی - دانشیار/ اقلیم شناسی / دانشگاه پیام نورتهران

در سال های اخیر، بحران ناشی از ورود ریزگردها در استان و شهر اصفهان یکی از ملموس ترین حوادث طبیعی- انسانی مؤثر درزندگی روزمره شهروندان و همچنین اقتصاد این منطقه بوده است. کاهش نزولات جوی، خشکسالی، وزش بادهای شدید، حساس بودن خاک به فرسایش بادی از جمله عوامل طبیعی هستند که ریزگردها را در اتمسفر پراکنده می کنند. استفاده بی رویه از منابع آبی، تخریب مراتع و جنگل ها، احداث سدها و گسترش صنایع آلوده کننده از فعالیت انسان هاست که منجر به تولید ریزگردها می گردد. در حال حاضر مهمترین منابع تولید ریزگردها برای شهر اصفهان دشت سجزی و احتمالاً در آینده تالاب گاوخونی خواهدبود. دشت سجزی در گذشته نه چندان دور دارای مرغزار و چمنزارهای طبیعی بوده ولی خشکسالی، برداشت بی رویه از سفره های آب های زیرزمینی، شور شدن آب های سطحی و زیرزمینی، بهره برداری غیر اصولی از اراضی گچی و رهاسازی معادن، از بین رفتن سنگفرش حفاظتی سطح خاک، این دشت را در مدت زمان کوتاهی به یکی از کانون های اصلی تولید ریزگردها تبدیل نموده است.وجود غلظت بالای یون های محلول نظیر سدیم، کلر و کربنات ها در گرد و غبار منطقه اصفهان و همچنین بالا بودن هدایت الکتریکی و pH این ذرات نشانه شور و سدیمی بودن گرد و غبار بوده و این فرضیه را تقویت می کند که گرد و غبار از منطقه با شوری زیاد حاصل شده است. کانی های رسی غالب گرد و غبار رس پالیگورسکایت بوده که یک رس الیافی می باشد که خود می تواندمشکلات زیست محیطی زیادی ایجاد نماید. مطالعاتی که تاکنون در تالاب گاوخونی انجام شده بیانگر این واقعیت است که تقریباً همه بخش های سطحی تالاب خشک شده و تنها در بعضی از قسمت ها، سفره آب زیرزمینی هنوز وجود دارد که با این وجود تالاب در وضعیت بحرانی به سر می برد. اگر روند خشک شدن رودخانه همین طور ادامه داشته باشد و حق آبه تالاب به آن تخصیص پیدا ننماید، در آینده نه چندان دور تالاب گاوخونی نیز می تواند به عنوان منشاء اصلی تولید ریزگردهای استان اصفهان و حتی استان های دیگر تبدیل شود.

آلودگی،فلزات سنگین، ریزگردها، تالاب گاوخونی