مرضیه سادات دشتی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی معدن – مکانیک سنگ دانشگاه صنعتی شاهرود
سیدمحمداسماعیل جلالی - دانشیار دانشکده معدن، نفت و ژئوفیزیک دانشگاه صنعتی شاهرود
نادر زیاری - دانشجوی دکترای مهندسی معدن – استخراج دانشگاه صنعتی شاهرود

بخش مهمی از مباحث مکانیک سنگ مربوط به سنگ برداری ها و حفاری های سطحی یا زیرزمینی و بخشی دیگر در ارتباط با ساخت تاسیسات بر بستر سنگی است، از طرف دیگر شناخت ویژگی های فیزیکی سنگ ها از ابتدایی ترین بخش مطالعه سنگ ها است. با این تفاسیر واضح است که تعیین پارامترهای ژئومکانیکی سنگ ها اولین و شاید تاثیر گذارترین مرحله در روند طراحی و تحلیل پروژه های مکانیک سنگی است و باید با دقت قابل قبولی تعیین شود. این پارامترها را می توان در آزمایشگاه و یا از طریق آزمایش های برجا به دست آورد. امروزه استفاده از روش های غیر مخرب برای برآورد پارامترهای ژئومکانیکی سنگ مورد استقبال زیادی قرار گرفته است. اندازه گیری سرعت امواج فراصوت یکی از عمده ترین این روش ها است. امواج فراصوت انواع مختلفی دارند که مهم ترین آ ن ها امواج طولی یا فشاری (P) و امواج عرضی یا برشی (S) است. این نوع آزمایش ها تنها روش های مطمئن برای ارزیابی و بازرسی غیر آزمایشگاهی مواد محسوب می شوند و در سال های اخیر به طور چشم گیری متحول شده است و همگام با پیشرفت و رشد صنایع مختلف، چرخه کنترل کیفیت را اطمینان بخش تر و روان تر از قبل ساخته است برای اندازه گیری سرعت امواج فراصوت یک نمونه سنگی، نمونه مابین دو مبدل و در تماس فیزیکی با آن ها قرار می گیرد، امواج الاستیک به داخل نمونه ارسال شده و سرعت امواج طولی و عرضی در آن اندازه گیری می شود. با این حال لازم به ذکر است که این روش بیشتر برای سنگ هایی کاربرد دارد که تفاوت زیادی بین توده سنگ و ماده سنگ نیست یعنی درزه دار نیستند.

مکانیک سنگ، پارامترهای ژئومکانیکی سنگ ، روش های غیر مخرب، امواج فراصوت