لیلا طاهری آزاد - کارشناس ارشد محیط زیست، گروه محیط زیست دانشگاه تربیت مدرس
عباس اسماعیلی ساری - دانشیار گروه محیط زیست، دانشگاه تربیت مدرس
کامران رضایی - کارشناس ارشد گروه مطالعات منابع طبیعی مرکز تحقیقات بین المللی همزیس
ناهید شهسواری پور - کارشناس ارشد محیط زیست، گروه محیط زیست دانشگاه تربیت مدرس

ترکیبات (PAHs) " هیدرو کربنهای آروماتیک چند حلقه ای " از جمله عوامل سرطان زا، موتاژن زا و آلاینده محیط زیست می باشند که به طور عمده بر اثر احتراق ناقص سوختهای فسیلی به وجود می آیند. 16 ترکیب PAHs توسط آژانس حفاظت محیط زیست آمریکا(USEPA) به عنوان سرطان زاهای احتمالی برای انسان لیست شده اند. رودخانه ها شاخص زیستگاههای لوتیک یا آبهای روان هستند و به عنوان یک اکوسیستم دارای ارزش زیستگاهی بسیار بالایی می باشند. در حال حاضر اکثر رودخانه های شمال تحت تاثیر انواع دخالت های انسانی می باشد که باعث بروز انواع آلودگی ها ، تغییر و تخریب اکوسیتم رودخانه ها شده است. رودخانه هراز نیز از این قاعده مستثنی نمی باشد. به منظور بررسی و اندازه گیری آلودگیهای PAHsدرآبهای سطحی استان مازندران، رودخانه هراز به دلیل اهمیت اکولو‍ژیکی و زیست محیطی مورد ارزیابی قرار گرفت. در این تحقیق نمونه های آب از ورودی و خروجی رودخانه هراز طی چهار فصل (به صورت ماهانه) در سال 1385و1384 جمع آوری گردید. نمونه های آب از طریق فاز جامد استخراج و به وسیله دستگاه کروماتوگرافی گازی GC(DANY 1000) و آشکارساز FID آنالیز گردید. به دنبال ردیابی 16 ترکیب PAHs در نمونه های آب، بنزو (k) فلورانتن با فراوانی بیشتر و مقدار بالاتر شناسایی گردید وترکیبات بنزو(ghi) پریلن، ایندنو(1-2-3, cd) پایرن و دی بنزو(a)آنتراسن در هیچ نمونه ای یافت نشد. بیشترین غلظت اندازه گیری شده برای بنزو(k) فلورانتن در طول دوره مطالعه l/gμ 146/0 در ورودی رودخانه گزارش شد. نتایج همچنین بیانگر این مسئله است که مقادیر مشاهده شده در این رودخانه برای 16 ترکیب (PAHs) در مقایسه با استاندارد جهانی EPA، از حد مجاز تعیین شده برای آبهای آشامیدنی پایین تر می باشد.

هیدروکربن های آروماتیک جندحلقه ای((PAHs- دستگاه GC- رودخانه هراز- بقایای آلودگی نفتی- استاندارد