مریم نجفی - دانشجوی دکترا زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد شهرکرد
حسین آقا حسینی - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان

از جمله عناصری که در به وجود آمدن تصاویر بدیع شعری موثر بوده است ،آرایه«اسلوب معادله» است. این ویژگی اختصاص به شعر ندارد و در متون نثر فارسی از جمله کلیله و دمنه نیز نمونه هایی از آن وجود دارد. به طور کلی اسلوب معادله راهی است که شاعر یا نویسنده برای مضمونی که کلاً شعر محسوب نمی شود ، با استفاده از شباهت ، از طبیعت پیرامون خود ،معادلی برای آن بیابد.با تأمل در اشعار شاعران سبک های مختلف ادبی ،به این حقیقت پی خواهیم برد که این شیوه خاص سبک هندی نیست و در دوره های پیش از آن در بین شاعران سبک های خراسانی ،آذربایجانی و عراقی هم مورد استفاده بوده است و حتی بعضی از نویسندگان نیز از آن بهره جسته اند. در عصر رواج سبک آذربایجانی ، اسلوب معادله در شعر خاقانی نسبت به شاعران معاصر او بسامد بیشتری دارد و همین موضوع باعث شده عده ای ریشه ی سبک هندی را به خاقانی برسانند. این پژوهش می کوشد ضمن اشاره به تفاوت های اسلوب معادله و تمثیل ، پیشینه ی این آرایه را در اشعار شاعران پیشین ادب فارسی )سبک های مختلف ادبی( بررسی نموده و در ادامه با ذکر نمونه هایی چند از اسلوب معادله در دیوان شاعر شروان ، روش خاقانی را در استفاده از اسلوب معادله نشان دهد

خاقانی شروانی، اسلوب معادله، تمثیل، معادلات دو وجهی، معادلات سه وجهی