محسن آرمین - استادیار گروه مهندسی منابع طبیعی دانشگاه یاسوج
محمد صدقی اصل - استادیار گروه خاکشناسی دانشگاه یاسوج

امروزه اندیشمندان علم آبخیزداری تنها راه برون رفت از چالش های پیش روی را مدیریت یکپارچه و توسعهمشارکتی حوزه های آبخیز می دانند. رویکرد مشارکتی از پایین به بالای مورد توجه سازمان های مردم نهاد، در تحریک و تشویق خانواده ها برای دعوت به حفاظت از منابع آب و خاک از رویکردهای متمرکز و از بالا به پایین با محوریت دولت مؤثرتر است. در این مطالعه مروری چگونگی تدثیر این رویکرد در دست یابی به حفاظت حوزه آبخیز و عوامل تعیین کننده موفقیت پروژه های سدهای کوتاه چند منظوره از این منظر بررسی و تجزیه و تحلیل خواهد شد. همبستگی قوی بین وجود آب برای تولید محصولات کشاورزی و دامی و درآمد جوامع روستایی فقیر وجود دارد. تغییرات بارندگی، بویژه خشکسالی ها، معیشت جوامع روستایی فقیر را تحت تأثیر قرار می دهد. یکی از ابزارهای افزایش مقاومت و انعطاف پذیری مردم نسبت به این شوک های ناگهانی، ذخیره آب در طی فصول مرطوب در سدهای کوتاه است تا اینکه بتوان در طی فصل خشک محصولات کشاورزی را آبیاری کرد و آب مورد نیاز برای احشام را نیز تأمین کرد. پروژه های سدهای کوتاه معمولاً از ابتدا بدون یک موافقت حداقلی از جوامع محلی قابل اجرا نخواهند بود که این توافقات شامل تنظیم اساسنامه و آیین نامه ها برای گروه هایی است که مالکیت و مدیریت سد را به عهده دارند. مشارکت همگانی وحمایت کافی از جوامع محلی نقطه شروع انتخاب حوزه آبخیز و مکان احداث سد خواهد بود.

مشارکت، سدهای کوتاه، جوامع محلی، ذینفعان، دولت