داریوش یوسفی کبریا - دانشچوی دکتری مهندسی محیط زیست -دانشکده فنی- دانشگاه تربیت مدرس
احمد خداداد
حسین گنجی دوست
احمد بادکوبی

حمل و نقل یکی از اساسی ترین زیربناهای توسعه هرجامعه ای را تشکیل می دهد. روزانه هزاران تن مواد خطرناک شامل انواع فرآورده های نفتی و مواد شیمیایی از طریق راه های زمینی کشور)تقریبا" 25 درصد از بخش حمل و نقل) درحال جا بجایی می باشد. آلودگی های زیست محیطی ناشی از حوادث حمل و نقل مواد خطرناک تنها یکی از اثرات زیان بار عدم توجه به مسایل ایمنی در این بخش می باشد. وقوع حوادث انفجار و واژگونی تانکرهای متعدد حاوی سوخت و مواد شیمیایی موجبات آلودگی جبران ناپذیرمحیط را فراهم می سازد. عمدتا" پاکسازی مناطق آلوده به دو روش در محل و خارج از محل انجام می گیرد. در حال حاضر مهمترین روش پاکسازی خاکهای آلوده در محل عبارتند از حذف الکتروکینتیکی، اصلاح زیستی و شستشوی در محل. این تحقیق با هدف پاکسازی مناطق آلوده به ترکیبات نفتی با استفاده از فن آوری نوین الکتروکینتیک انجام شد. فرآیند الکتروکینتیک عبارتست از اعمال یک میدان الکتریکی به خاک با قراردادن دو رشته الکترود (آند و کاتد) در درون خاک آلوده و عبور جریان مستقیم با شدت کم از میان الکترودها که سبب می شود آلاینده ها طی مکانیسم‌های به سمت الکترودهای با بار مخالف حرکت نمایند. عمده ترین مکانیسمهای غالب را مهاجرت الکتروشیمیایی یونها (انتقال انواع یونها تحت تاثیر گرادیان الکتریکی) الکترواسمز (انتقال آب میان حفره ای خاک) الکتروفورز (حرکت کلوئیدها و ذرات باردار و الکترولیز ( واکنشهای شیمیایی در اطراف الکترودها) تشکیل می دهند. نتایج نشان می دهد استفاده از این فن آوری در پاکسازی مناطق آلوده ناشی از حوادث حمل و نقل بسیار موثر بوده و به دلیل قابلیت اجرا در محل حادثه نیازی به حفاری، خاکبرداری و انتقال و جابجایی خاک های آلوده نمی باشد. از جمله مزایای این روش بالا بودن سرعت فرایند، راندمان نسبتاً بالا، قابلیت اجرا هم درمحل و هم خارج از محل، جلوگیری از گسترش آلودگی می باشد. این تحقیق در مقیاس آزمایشگاهی بر روی خاک های آلوده به مواد نفتی انجام گردید و نتایج قابل توجهی در مدت زمان کوتاه حاصل شد.

حمل و نقل، مواد خطرناک، پاکسازی، الکتروکینتیک، ترکیبات نفتی