افشین تکدستان - عضو هیئت علمی گروه مهندسی بهداشت محیط دانشگاه جندی شاپور اهواز
مریم پازکی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی عمران محیط زیست دانشگاه تهران
نعمت الله جعفر زاده

یکی از عوامل بالقوه زیان بار زیست محیطی پرتوهای هسته ای بوده که ناشی از منابع طبیعی و مصنوعی می باشند. مواد رادیو اکتیو همواره پس از دفع در زباله ها یا فاضلابهای شهری و صنعتی و تخلیه به اتمسفر از طریق خاک و آب وارد آبهای سطحی و زیر زمینی شده و به طرق مختلف مورد استفاده گیاهان و حیوانات قرار می گیرند. انسان از گیاهان آلوده و مصرف شیر و گوشت حیواناتی که از طریق آب و یا گیاه آلوده شده اند موجب ورود این مواد به بدن انسان شده که علاوه بر آلودگی محیط زیست عوارض بیشماری در انسان بوجود می آورد. به همین منظور کمیسیون تنظیم کننده مقررات هسته ای(NRC) و USEPA ضوابطی را جهت دفع مواد رادیواکتیو به آبهای سطحی و ساحلی، تخلیه در شبکه فاضلاب عمومی، دفع آبهای حاوی مواد پرتوزا به زمینهای کشاورزی تعیین کرده اند بطوریکه سلامت انسان و جانداران محیط زیست به مخاطره نیفتد. کشورهای عضو جامعه اروپا (ECE) نیز معیارها و استانداردهایی تشعشعات رادیواکتیو در مورد کیفیت آب سطحی مورد استفاده جهت حفظ آبزیان ارائه نموده است. سازمان بین المللی انرژی اتمی (IAEA) ، سازمان حمل و نقل ایالت متحده (DOT) و کمیسیون تنظیم کننده مقررات هسته ای (NRC) دستورالعمل هایی را جهت بسته بندی، حمل و نقل مواد رادیواکتیو وضع نموده بطوریکه اصول ایمنی و زیست محیطی رعایت گردد. در این دستورالعمل علاوه بر شناخت مقررات بسته بندی نوع A و B ، حداکثر سطح تشعشع در بسته بندی مواد رادیو اکتیو و سطوح خارجی وسائل نقلیه ارائه گردیده است. همچنین NRC در بخش 61 کد دهم CFR)10)مقرراتی را جهت زائدات رادیو اکتیو با تراز بالا، متوسط و کم وضع نموده و ضایعات با تراز کم را در کلاسهای A ، B و C طبقه بندی نموده و حداکثر غاظت مجاز برای آنها تعیین کرده است. مدیریت پسمانداری سازمان انرژی اتمی ایران مسئولیت جمع آوری، نگهداری، کنترل، دور ریزی و دفن پسماندهای رادیواکتیو را در سطح کشور بعهده داشته جهت نیل به اهداف فوق و جلوگیری از آلودگیهای محیط زیست، کلیه مراکز پزشکی، صنعتی و تحقیقاتی تولید کننده پسماندها را تحت پوشش و سرویس دهی قرار می دهد. در این مقاله علاوه بر شناخت خطرات مواد رادیواکتیو، جدیدترین مقررات و استاندارهای زسیت محیطی در ارتباط با بسته بندی، حمل و نقل و دفع مواد رادیواکتیو به آبهای سطحی و ساحلی، زمین کشاورزی، تخلیه به شبکه جمع آوری فاضلاب و هوا ارائه خواهد شد. همچنین جدیدترین مقررات و استاندارهای ایمنی و تشعشع بمنظور حفظ انسان در برابر تشعشعات ارائه خواهد هدف از ارائه این مقاله علاوه بر معرفی استانداردها و مقررات فوق; لزوم شناخت و گسترش چنین استانداردها و مقررات در کشور می باشند.

پسماند هسته ای ،استاندارد زیست محیطی ،استاندارد تشعشع و ایمنی ، ،جمع آوری و حمل و نقل