علی پرتوی نیا
فرشته نعیم پور - استادیار و عضو هیات علمی دانشکده مهندسی شیمی دانشگاه علم و صنعت ایران
سعید سید ذوالفقار
بهنام راسخ

حضور ترکیبات خطرناک در محیط زیست از معضلات جوامع امروزی بوده و بر این اساس ترکیبات و مواد خطرناک موجود به دسته های متعددی تبدیل و تقسیم می گردد. از مهمترین مواد آلاینده موجود در محیط زیست، ترکیبات حلقوی- آروماتیکی، موسوم به پلی سیکلیک آروماتیکها می باشند. بواسطه خواص سرطانزایی و موتاژنیک بودن این مواد و همچنین به علت عدم حلالیت و پایداری آنها در طبیعت، همواره زدایش این ترکیبات از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده است. این ترکیبات حاصل احتراق ناقص سوختهای فسیلی می باشند و از آنجا که در بسیاری از کشورهای نفت خیز از جمله ایران، تولید و حمل و نقل این ترکیبات بطور گسترده انجام می گیرد، امکان آلودگی طبیعت از جمله نقاط مسکونی، راه ها و جاده ها بالا می رود. خاکها به عنوان جزء مهمی از محیط زیست از مهمترین منابع آلوده شده توسط این ترکیبات بوده و با توجه به اهمیت خاک در محیط زیست، حذف این ترکیبات از اهمیت زیادی صورت می گیرد. روشهای مرسوم حذف این ترکیبات از طریق فرایندهای فیزیکی و شیمیایی بوده، اما از آنجا که بکارگیری این فرایندها همواره با محدودیتهایی از جمله راندمان پایین زدایش، هزینه بالای استفاده و همچنین تاثیرات جانبی زیست محیطی همراه می باشد، اخیراً استفاده از روشهای نوین توصیه شده است. بر این اساس روشهای بیولوژیکی که شامل بکارگیری توان میکروارگانیزمهای موجود در طبیعت جهت حذف این ترکیبات از خاک می باشد مورد استفاده قرار گرفته است. در این مطالعه، ضمن اشاره به خصوصیات فیزیکی و شیمیایی ترکیبات پلی سیکلیک آروماتیک، به عنوان مواد و آلاینده های خطرناک موجود در محیط زیست، به معرفی و چگونگی بکارگیری انواع میکروارگانیزمهای موجود در طبیعت جهت زدایش این ترکیبات از خاک پرداخته و در ادامه به بررسی برخی از تکنیک ها و روشهای زدایش بیولوژیکی جهت حذف این مواد از خاک اشاره خواهد شد.

مواد خطرناک، پلی سیکلیک آروماتیک، فرایندهای بیولوژیکی، میکروارگانیزم، خاک آلوده