محمدحسین سینکاکریمی - دانشجوی دکتری محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه ملایر، ملایر، ایران
مهدی حسن پور - کارشناس ارشد محیط زیست، اداره کل حفاظت محیط زیست استان گلستان، گلستان، ایران
محسن احمدپور - دانشجوی دکتری محیط زیست، دانشکده شیلات و محیط زیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

زمینه و هدف: فلزات از آلاینده های مهم اکوسیستم های آبی به شمار می روند. جانداران آبزی مانند ماهی ها بعنوان حلقه ای از زنجیره غذائی به واسطه جذب و تجمع فلزات می توانند نشانگر افزایش این فلزات در محیط خود باشند. در مطالعه حاضر با توجه به افزایش رو به رشد الاینده های دریای مازندران از ماهی های کلیکای معمولی (50 قطعه) و نیز آلوزا (17 قطعه) به عنوان نشان دهنده آلودگی به فلزات سلنیوم و وانادیوم سواحل جنوبی دریای مازندران استفاده شد. ارزیابی خطر غذایی ناشی از مصرف غذایی این دو گونه نیز انجام پذیرفت. روش بررسی: گونه های کلیکای معمولی و الوزا از سواحل جنوبی دریای مازندران واقع در بابلسر در سال 1392 بدست آمدند. میزان فلزات سلنیوم و وانادیوم تجمع یافته در آنها با استفاده از دستگاه جذب اتمی تعیین شد. با استفاده از مدل THQ میزان خطر غذائی که در اثر مصرف کلیکای معمولی مصرف کنندگان آن را تهدید می کند محاسبه شد. یافته ها: غلظت سلنیوم بین بافت های پوست و عضله در ماهی الوزا اختلاف معنی داری را نشان داده است (P<0/05). بررسی های بین گونه ای نشان داد که میزان وانادیوم در پوست، بین دو گونه اختلاف معنی داری را داشته است (P<0/05). میزان THQ برای هریک از فلزات و نیز برای مجموع فلزات کمتر از یک بدست آمد که نشان از عدم وجود خطر برای مصرف کنندگان آن با نرخ مصرف کنونی دارد. نتیجه گیری: اینگونه به نظر می رسد که مصرف گونه های مورد مطالعه از نظر فلزات سلنیوم و وانادیوم خطری را متوجه مصرف کنندگان آن نمی کند. نتایج حاصل از تحقیق حاضر می تواند در پایش مستمر سواحل دریای مازندران مورد استفاده قرار گیرد.

ماهی کلیکای معمولی، ماهی آلوزا، دریای مازندران، سلنیوم، وانادیوم