مجتبی انصاری - دانشیار گروه معماری دانشکده هنر و معماری دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
مائده پورفتح اله - دانشجوی دکترا معماری دانشگاه تربیت مدرس
تکتم نعیمی - کارشناس ارشد طراحی شهری دانشگاه بین المللی امام خمینی
علی آبرون - کارشناس ارشد طراحی شهری دانشگاه هنر تهران

توجه به شبکه ها و کریدورهای بصری در شهرهای معاصر اهمیت ویژه ای را در منظر و سیمای شهرهای معاصر به خود اختصاص داده اند. کریدور بصری، عرصه ای است که از یک نقطه دید شروع شده و به سوی عنصری شاخص امتداد می یابد. در طرح جامع شهر تهران چهار عنصر شاخص انسان ساخت و طبیعی که باعث خلق کریدور بصری در شهر تهران می شوند، نام برده شده و برج آزادی به عنوان یکی از نشانه های استراتژیک انسان ساخت معرفی شده است. با توجه به عملکردهای کاربردی کریدورهای بصری منتهی به برج آزادی درشب، توجه به منظر شبانه و ساماندهی آن نیز اهمیت می یابد. بهره گیری از اصل سلسله مراتب به عنوان یکی از اصول ثابت و پایدار معماری و شهرسازی ایران، می تواند راهگشای مناسبی در ساماندهی منظر باشد، از طرفی مطالعات نشان می دهد که این اصل در آرا اندیشه های سهروردی و در بیان حکمت اشراق نیز به نوعی تعریف شده است. در این مقاله با بررسی نظریات و آرا سهروردی و تطبیق آن با اصل سلسله مراتب به دنبال ارائه چارچوبی نظری مبتنی بر حکمت ایرانی و یکی از اصول مهم شهرسازی ایرانی - اسلامی در ساماندهی منظر شبانه کریدورهای بصری است. روش تحقیق به کار رفته توصیفی - تحلیلی بوده و سپس با استفاده از مطالعات میدانی، نمونه موردی بررسی و تحلیل شده و راهکارها و سیاست های ساماندهی منظر شبانه کریدورهای بصری منتهی به برج آزادی تهران استخراج می گردد نتایج تحقیق نشان دهنده آن است که تحلیل منظر در شب براساس آرا سهروردی می تواند نقاط ضعف در نورپردازی را مشخص کند و از آن طریق راه کارهایی را جهت ساماندهی و نمود سلسله مراتب در منظر شبانه کریدورهای بصری ارائه دهد.

کریدورهای بصری، ساماندهی منظر شبانه، سهروردی، سلسله مراتب، برج آزادی