امید جهان دیده - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی آبیاری و زهکشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان،
حبیب الله بهادری - دانشجوی کارشناسی ارشد مرتعداری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
عابد زیدعلی - دانشجوی کارشناسی ارشد مرتعداری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
ابوطالب هزار جریبی - دانشیار گروه مهندسی آب دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

توزیع ناهمگون بارندگی در سطح کره زمین باعث پیدایش مشکلاتی در رابطه با کمبود و یا زیاد بودن آب شده است به طوری که در بسیاری از مناطق، مردم از کم آبی رنج می برند، در حالی که در بعضی از نقاط دیگر وقوع سیل های ناشی از بارندگی زیاد باعث وقوع خسارتهای مالی و جانی می گردد. کشور ما نیز به دلیل اینکه قسمت اعظم آن در ناحیه خشک و نیمه خشک قرار دارد از این مشکلات بی نصیب نمانده و کم آبی همواره باعث بروز مشکلاتی جدی در زمینه های مختلف شده است. در بسیاری از کشورها، به ویژه در نواحی خشک، آبهای زیرزمینی نقش حیاتی در زندگی بشری دارند زیرا تمام منابع آبی مورد لزوم را برای مصارف صنعتی، کشاورزی و دامی فراهم می کنند و لازم است که از فرآیندهای اکوسیستمی که این آبهای زیرزمینی را بکار می برند، محافظت شود. بنابراین مدیریت اکوسیستم ها و منابع طبیعی، عنصر اصلی در حفاظت از زمین است و تا زمانی که موفق به بدست آوردن تعادلی بین آب و کشاورزی و آب برای اکوسیستم های طبیعی شویم، باید ادامه یابد. در پهنه گسترده ای از نواحی خشک ایران تنها منبع تامین آب، ذخایر آب زیرزمینی است. باتوجه به محدودیت این منابع و رشد شتابان بخشهای اقتصادی و اجتماعی که افزایش تقاضا را به دنبال دارد، مدیریت منابع آب در این نواحی اهمیت ویژه ای می یابد. چنانچه بهره برداری مازاد ادامه یابد، نه تنها با کاهش کمی و کیفی ذخایر آب زیرزمینی روبرو خواهیم بود، بلکه امکان تامین آب مورد نیاز بخشهای اقتصادی و اجتماعی وجود نداشته و حیات این مناطق با بحران روبرو خواهد شد. در اکثر نواحی ایران به علت حاکمیت شرایط خشکی تنها آبهای زیرزمینی موجبات فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی را فراهم ساخته است. در بسیاری از این مناطق رسوخ تکنولوژی بهره برداری از ذخایر آبی در اعماق زمین جهت تامین مصارف کشاورزی، رشد سریع شهرنشینی و توسعه صنایع بتدریج نرخ بهره برداری از منابع آب را بیش از نرخ تجدید آن گردانده و این بهره برداریهای اضافی موجب بروز مشکلاتی گردیده است بطور یکه بسیاری از دشتها جهت بهره برداری ممنوعه اعلام شده اند. بخش اعظمی از نواحی مرکزی، جنوب و شرق کشور که در گستره پهناور اراضی خشک و نیمه خشک قرار گرفته بعلت برداشت بیرویه از سفره های زیرزمینی با مشکل عدم تعادل روبرو شده است. چنانچه این روند ادامه یابد، نه تنها بتدریج کیفیت آب استحصالی نامطلوب بلکه مساله کمبود آب و بیآبی نیز تشدید خواهد گردید. به دلیل نیاز روز افزون به آب و عدم دسترسی به منابع تامین کننده آن, حفظ و استفاده از منابع زیرزمینی ضروری به نظر می رسد, که در مناطقی که دارای آب زیر زمینی و بستر مناسب هستند، احداث سد های زیر زمینی می تواند یکی از گزینه های مطلوب باشد. شهر سازیها و حذف گیاهان باعث کاهش مقدار آب نفوذی و افزایش آب سطحی می شود. حجم زیاد آب از یک طرف بر برزگی طغیان می افزاید و از طرفی با افزایش فرسایش، رسوباتی به وجود می آورد که با برجای گذاشتن آنها ظرفیت بستر اصلی رود کاهش می یابد. هدف این تحقیق معرفی برخی از روشهای مدیریت و جمع آوری آب در مناطق خشک نیمه خشک است.

مدیریت منابع آب، سفره های آب زیرزمینی، سدهای زیرزمینی،اکوسیستم های خشک و نیمه خشک،