محمدرضا شاهرودیلو - دانشجوی کارشناسی ارشد مکانیک سنگ دانشگاه تربیت مدرس

از آنجایی که توده سنگ بندرت بصورت یکپارچه بوده و غالبا دارای ناپیوستگی های مختلفی است می توان توده سنگ را مشتمل بر دو قسمت سنگ بکر و ناپیوستگیها دانست که حضور ناپیوستگیها در سنگ موجب آنیزوتروپی در عکس العمل توده سنگ در مرحله بارگذاری و باربرداری می شود. در یک نگاه کلی می توان گفت: حضور درزه ها در سنگ موجب افت پارامترهای مقاومتی مانند: مقاومتهای تک محوری، کششی و مدول تغییر شکل پذیری توده سنگ می شود. اما نکته مهمی که در اثر حضور ناپیوستگی ها مطرح می شود اثر مقیاس (SCLE) است که باعث عدم تطابق نتایج آزمایشگاهی با نتایج برجا می گردد که لزوم آزمایشات برجا بیشتر روشن می نماید. ازینرو در مدل کردن توده سنگ نمی توان از حضور ناپیوستگیها و اثر آنها بر نتایج بارگذاری و باربرداری صرفنظر کرد. به طور کلی در نتایج بدست آمده برای مدول تغییر شکل پذیری دو عامل زیر موثرند: 1) عواملی که به نوع، نحوه انجام و ابزار و وسایل آزمایش بستگی دارند. مانند: سرعت بارگذاری، سرعت کرنش ... 2) عواملی که به محیط پیرامون محل آزمایشها بستگی دارد. مانند: تنش های برجا و ... در خصوص عوامل مرتبط به دسته اول مطالب فراوانی توسط محققان مختلف ارائه گردیده که در این مقاله به آنها اشاره ای نخواهد شد و تنها به عوامل دسته دوم که، تاثیر عوامل محیطی بر خواص تغییر شکل پذیری توده سنگ است پرداخته شده است. عوامل محیطی موثر بر خواص تغییر شکل پذیری توده سنگ به دو دسته زیر تقسیم بندی شده است: 1) عواملی که به ماده سنگ (INTACT ROCK) مرتبطند. 2) عواملی که به اندر کنش (INTERACTION) ماده سنگ و ناپیوستگیها وابسته اند. که در خصوص چگونگی اثر هر یک از عوامل یاد شده در این مقاله مطالب مفیدی آورده شده است.