الهام زاهدی - دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد ناپیوسته معماری، دانشکده فنی مهندسی ، دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد تهران شمال ، تهران
نسیم خانلو - استاد راهنما

مسکن نیاز اساسی انسان است. این نیاز به علت تمایزهایی که با دیگر نیازهای انسان دارد، جایگاهی خاص در اقتصاد، سیاست، فرهنگ وجامعه دارد، چرا که تغییر در هر بخش فوق میتواند بر این بخش آثار زیادی داشته باشد. این نیاز اولیه و اساسی (مسکن) در شهر یزد ازگوناگونی فراوان برخوردار بودهاست. این تنوع، معلول عوامل اقتصادی، اجتماعی، معیشتی، شغلی، مذهبی، هنری، موقعیت جغرافیایی،تاریخ، فرهنگ و جامعه این شهر بودهاست. بنابراین، در شکل خانه، محل زندگی به مفهوم کامل آن تجلی یافته است. بدین ترتیب سکونت،اشتغال، فراغت و اوج روابط خویشاوندی در مجموعه های فامیلی در قالب اجتماعات کوچک به نام خانه ظهور یافته بودند. امروزه مسکنمفهوم خاص محل سکونت را دارد. پژوهش حاضر چنین پویشی را ردیابی میکند، در واقع هدف بررسی الگوی سکونت در شهر یزد است. دراین پژوهش مجموعه های فامیلی و سنتی و مجموعه های آپارتمانی در شهر یزد به لحاظ ابعاد کالبدی و اجتماعی مقایسه شده اند و براین اساس سعی در برجسته نمودن تفاوت های ماهوی خانه و مسکن است. روش این پژوهش تاریخی، توصیفی و میدانی است. ابزار جمعآوری اطلاعات در راستای دستیابی به هدف، اسناد مربوط به گونه شناسی مسکن در شهر یزد از گذشته تا کنون است . در این پژوهش گونههایی از پلان خانه های قدیمی بررسی و ابعاد اجتماعی و فرهنگی آنها تجزیه و تحلیل شده است. نتایج نشان دهنده آن است که مسکنامروزی حاصل کاهش تدریجی هویت و عملکرد خانه های سنتی است که نتوانسته است برای عناصر کالبدی آن جایگزینی بیابد والگویی عاریتی و تک عملکردی برای سکونت و به عبارتی خوابگاه شده است.

هویت عملکردی ، یزد ، سطح اشغال ، سطح آزاد