غلامحسین خورشیدی - دانشیار دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه شهید بهشتی
بهمن حاجی پور - دانشیار دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه شهید بهشتی
شهریار عزیزی - دانشیار دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه شهید بهشتی
حمید حنظل عیدانی - دانشجوی دکتری مدیریت بازرگانی - بازاریابی بین الملل دانشگاه شهید بهشتی

هدف : تحقیق حاضر با عنوان «طراحی و تبیین الگوی توسعه صادرات در مناطق آزاد تجاری ایران بخشی از یک گزارش پژوهشی است که در صدد سنجش اثرات مستقیم و غیر مستقیم برنامه های توسعه صادرات - که توسط دولت وضع می شود - و عوامل محیطی درونی و بیرونی بر عملکرد صادراتی بنگاه های صادر کننده است. روش : در این پژوهش برای شناسایی و تبیین الگوی توسعه صادرات در مناطق آزاد تجاری از رویکرد ترکیبی - اکتشافی استفاده شد. پس از مصاحبه عمیق با 14 نفر از خبرگان صادرات در مناطق آزاد تجاری و به کار گیری فن تحلیل محتوا کیفی و استفاده از فنون کدگذاری باز و محوری، عوامل اصلی و فرعی مؤثر بر توسعه صادرات در مناطق آزاد تجاری به همراه عوامل و شاخص های مربوط به هر کدام از آن ها استخراج گردید. سپس پرسشنامه از لحاظ روایی و پایایی از طریق تکنیک های آماری مورد تأیید قرار گرفت. پرسشنامه نهایی در اختیار 210 بنگاه اقتصادی فعال در این مناطق قرار گرفت. مدل نهایی توسط نرم افزار LISREL8.54 مورد سنجش قرار گرفت. یافته ها : از مدل پیشنهادی تحقیق 69 شاخص در 8 عامل فرعی و 2 عامل اصلی برای توسعه صادرات استخراج و گزارش گردید. لذا محقق به یک الگوی نظری آزمون شده - با ویژگی های جامع بومی - دست یافت. در این مدل به عواملی از جمله ویژگی های محیط خرد، ویژگی های محیط کلان، ساختار صادراتی مناطق آزاد تجاری، منابع قابلیت های سازمانی، قابلیت ها و شایستگی های مدیریت، استراتژی رقابتی و استراتژی های بازاریابی صادراتی در دو عامل اصلی محیط و شرکت توجه شده است.

توسعه صادرات، عملکرد صادراتی، مناطق آزاد تجاری