علی حسنی - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یادگار امام خمینی (ره) شهرری، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، تهران، ایران
مریم حسنی - دانشجوی فوق لیسانس میکروبیولوژی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، گروه میکروبیولوژی، تهران، ایران

از عوامل طبیعی اثرگذار بر زراعت دیم، تغییرات بارندگی سال به سال، تغییرات مقدار و نحوه پراکنش نزولات جوی، تأخیر در وقوع اولین بارندگی مؤثر در پاییز و همزمان افت درجه حرارت، فقدان بارندگی یا کافی نبودن بارندگی مؤثر در بهار (به ویژه در اردیبهشت ماه) و ... است. این موارد سبب می شوند برنامه ریزی و مدیریت زراعی دچار اختلال گردد. این تحقیق برای مقابله، پیشگیری و مهار بسیاری از پیامدهای تنش زراعی طبیعی، در طول سال زراعی 1394 بر چهار رقم نخود دیم با مدیریت تک آبیاری (فقط یکبار به میزان تقریبی 50 میلیمتر در زمان پرشدن غلافها) و مقایسه با شرایط دیم انجام گردیده و کارایی مدیریت تک آبیاری و به گزینی آن که هدف عمده این پژوهش بوده بررسی گردید. مدیریت تک آبیاری در زمان پرشدن غلافها، بدلیل مهار بسیاری از شرایط نامساعد جوی، ایجاد و تقویت توانایی گیاه در تحمل، گذر و فرار از خشکی اواخر دوره رشد، افزایش سرعت پرشدن دانه سبب شده در طی انجام آزمایش، بالاترین میزان عملکرد را به همراه داشته باشد به نحوی که عملکرد به میزان 225 کیلوگرم نسبت به شرایط دیم برتری داشته باشد. از میان ارقام نیز، ILC482 و توده محلی گریت مطلوب ترین ارقام بوده است که با تک آبیاری در زمان پرشدن غلافها نسبت به شرایط دیم، بیش از 385 کیلوگرم در هکتار افزایش عملکرد داشته است. رقم ILC482، به دلیل عملکرد مطلوب و افزایش عملکردی که تحت وضعیت مدیریت تک آبیاری داشته است، در مقایسه با سایر ارقام مطلوبتر است و می توان آن را توصیه نمود.

ارقام نخود، تک آبیاری، خشکسالی، دیم