یاسمین پیمان - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قزوین، گروه معماری، قزوین، ایران
فریبا البرزی - دکترای معماری، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قزوین، گروه معماری، قزوین، ایران

در جامعه امروزی عدم توجه به ارزشهای اجتماعی، فرهنگی و هویتی نهفته شده در فضاهای عمومی باعث شده است تافضاهای عمومی نقش و ارزش خود را ازدست دهند و در پی آن تعاملات و ارتباطات اجتماعی افراد نیز کاهش یابد. حسمکان که ارتباط مابین انسان، مکان و ادراک روحی و روانی فرد از محیط است باعث شخصیت و هویت بخشیدن به یکمکان میشود و فضا را به مکانی با خصوصیات حسی و رفتاری ویژه برای افراد تبدیل می نماید. تعلق مکانی از لحاظفرهنگی، منعکس کننده مولفه های اصلی حیات اجتماعی فرهنگی بشر است. امروزه عدم حضور افراد در فضاهای جمعیباعث کاهش حیات اجتماعی و احساس تعلق مکانی می گردد و این کاهش حضور ناشی از نبود فضای فرهنگی دارایهویت و معنا برای افراد است، از اینرو افزایش کیفیت فضاهای فرهنگی شهری و معنامندسازی آنان می تواند گامی درجهت افزایش هر چه بیشتر تعاملات افراد باشد و در نتیجه سرزندگی و نشاط ناشی از حضور شهروندان در رشد اجتماعیو فرهنگی جامعه و احساس هویت شهروندی و مکانی موثر خواهد بود. این پژوهش بر آن است که با پیگیری مفهوم حسمکان و تعلق مکانی در فضاهای فرهنگی گامی در جهت افزایش کیفیت این فضاها بردارد و ارتباطی مناسب و مطلوببین محیط و مخاطب ایجاد نماید، به گونه ای که مکان ها تنها دارای مشخصه های فیزیکی و مادی نباشند بلکه به درجهوالایی از ارزش کیفی برسند که با حضور در این فضاها نیازهای معنوی مخاطبان نیز ارضا گردد و از بی معنایی درفضاهای شهری بخصوص فضاهای فرهنگی دوری به عمل آید. این پژوهش با روش تحقیق کیفی، استفاده از آمار توصیفیو آمار استنباطی که با استفاده از نرم افزار spss انجام پذیرفته است در راستای سنجش معیارها و مولفه های تاثیر گذار در ایجاد حس مکان، حس تعلق در محیط و در پی آن تعاملات اجتماعی بوده است. همچنین شیوه گردآوری اطلاعات ازطریق بررسی متون، مطالعه اسنادی و برداشتهای میدانی صورت پذیرفته است. نتیجه حاصل از پژوهش بیانگر آن استکه توجه به انتظارات مخاطب و ایجاد بستری مناسب به جهت تعاملات اجتماعی فرهنگی آنان بسیار حائز اهمیتمی باشد و وجود عنصر حس مکان در فضاهای فرهنگی معماری موجب تبدیل یک فضا به مکانی با خصوصیات ویژه ومنحصر به فرد برای آنان میباشد مکانی که باعث حضور هرچه بیشتر افراد و افزایش تعاملات اجتماعی آنان می گردد.

مکان، حس مکان، تعاملات اجتماعی، فضاهای فرهنگی