مهران مسلمی پور خیلی - دانشجوی کارشناسی ارشد زمین شناسی زیست محیطی گروه زمین شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد
حبیب ملایی - گروه زمین شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد
فاطمه دوستی - سرپرست اداره امور آزمایشگاه ها - اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی
رحیم دبیری - گروه زمین شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد

با توجه به افزایش روزافزون جمعیت جهان، آگاهی و اطلاع از روابط متقابل بین فعالیت های بشر و محیط زیست شهری امری مهم و ضروری است. رشد و گسترش ژئو شیمی محیط های شهری موجب آن شده است که حجم وسیعی از یافته های علمی در ارتباط با پدیده های ژئوشیمیایی محیط های شهری مانند توزیع، پخش و ویژگی های شیمیایی برخی از عناصر سمی یافت شوند. ژئو شیمی محیط های شهری در مورد آلودگی آلاینده های آلی و اثرات بهداشتی آن بر روی جامعه ی شهری اطلاعات با ارزش و مفیدی را در اختیار ما قرار می دهند. هیدروکربن های آروماتیک چند حلقه ای یا به اختصارPAH ها، آلاینده های زیست محیطی خطرناکی هستند که خاصیتسرطان زایی و جهش زایی دارند و موجب بروز خطرات جدی برای سلامت انسان و محیط زیست میشوند. این آلاینده ها توسط منابع انسان زاد و طبیعی در طی سوختن ناقص مواد آلی به محیط اطراف به شکل گاز یا حمل توسط ذرات، گسیل می شوند. PAHهای حاضر در جو گرایش به نهشت و انباشت در خاک ها دارد. این ترکیبات رها شده از صنایع به صورت پساب ها و آب شویی خاک ها موجب ایجاد آلودگی شدید رسوبات می شوند. در این پژوهشی از خاک های سطحی دومین کلانشهر ایران، مشهد مقدس نمونه برداری شده است که این نمونه برداری به صورت شبکه ای منظم به فواصل ۲ کیلومتر در ۳۵ ایستگاه انجام شد. نمونه برداری و انتقال طی مراحل خاص و با حساسیت بسیار بالایی انجام گرفت و نمونه ها پس از انتقال به آزمایشگاه معتمد به روش کروماتوگرافی گازی و استاندارد MOOPAM آنالیز گردیدند. سپس داده های خام توسط نرم افزارهای GIS و SPSS مورد پردازش قرار گرفت و نمودارهای غلظت هر یک از ترکیبات مشخص گردید که نمایانگر میزان غلظت هر یک از ترکیبات در ۳۵ ایستگاه نمونه برداری بوده است و در آخر مناطقی که دارای بالاترین و پایین ترین میزان ریسک سرطانزایی از طریق هیدروکربن های آروماتیک چند حلقه ای بوده اند مشخص گردید.

زئوشیمی شهری ، هیدروکربن های آروماتیک، PAH، سرطان، مشهد