طیبه نیکزاد - دانشگاه شاهرود، دانشکده معدن، نفت و ژئوفیزیک، گروه اکتشاف معدن، شاهرود، ایران
سعید یوسفی - دانشگاه بیرجندل، گروه معدن، بیرجند، ایران
آرزو عابدی - دانشگاه شاهرود، دانشکده معدن، نفت و ژئوفیزیک، گروه اکتشاف معدن، شاهرود، ایران

زهاب اسیدی معدن (AMD) یکی از مهمترین مشکلات زیست محیطی مرتبط با صنعت معدن کاری است که در نتیجه اکسیداسیون کانیهای سولفیدی که در معرض آب و هوا قرار گرفته اند ایجاد می شود. خصوصیات کانی شناسی باطله های معدنی به ویژه فازهای سولفیدی و کربناته اهمیت ویژهای برای پیشبینی پتانسیل تولید زهاب اسیدی دارند. نتیجه ارزشمند دیگری که از مطالعه کانیشناسی باطله های معدنی به دست می آید درک درستی از پایداری واکنش ها و کانیهای حاوی فلزات یا شبه فلزات تحت شرایط مختلف اکسیداسیون و احیا می باشد. اگرچه معدن مس پورفیری سرچشمه به عنوان بزرگترین معدن ایران تاکنون بیش از ۴۰۰ میلیون تن باطله معدنی تولید کرده است، ولی تعداد مطالعات کانی شناسیدمپهای باطله این معدن از نظر وجود کانی های سولفیدی محدود و کم بوده است. در نتیجه در این پژوهش به مطالعه کانیشناسی کانی های سولفیدی موجود در ۶۰ نمونه از دمپهای ۱۹ و ۳۱ معدن مس سرچشمه پرداخته شده است. همچنین در کنار آن ترکیب شیمیایی پیریت با استفاده از آنالیز الکترون مایکروپروب (EPMA) به منظور تعیین عناصر سمی موجود در آنها مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج حاصل از مطالعه کانیشناسی گویای وجود کانی های سولفیدی شامل پیریت، کالکوپیریت، گالن، اسفالریت و کولیت در نمونه ها می باشد. پیریت موجود در بعضی نمونه ها نیز دچار اکسیداسیون شده است. به علاوه اینکه براساس نتایج بدست آمده از آنالیز مایکروپروب، عناصری همچون Pb Se Cr AS AZn Ni و Cu در پیریت یافت شد که در صورت مجاورت با هوا و آب موجود در اعماق مختلف دمپ، امکان آزادسازی این عناصر درطبیعت وجود دارد.

کانی شناسی،زهاب اسیدی معدن، پیریت، الکترون مایکروپروب، معدن مس سرچشمه