شیرزاد طایفی - دانشیار دانشگاه علامه طباطبائی
مهدی رمضانی - دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

با سیری در آثار بر جای مانده از متون کلاسیک فارسی، به مجموعه ای از کلمات بر می خوریم که به خاطر قابلیت های خاص، کارکردهای ویژه ای داشته اند؛ از میان این مجموعه واژگان، می توان به اعضای صورت از جمله خط، زلف، لب، ابرو، خال و... اشاره کرد. خال، از جمله عناصر زیبایی است که شاعران و عارفان به شیوه های مختلف و با مهارت های درخور تحسینی، با آن مضمون سازی کرده اند. در پژوهش حاضر کوشیده ایم با بهره گیری از روش استقرایی و تکیه بر مطالعات کتابخانه ای و اسنادی، به بازخوانی دقیق متون منظوم معروف سبک عراقی- به دلیل اشتمال پربسامد بر مسائل عرفانی- و دیوان صائب تبریزی- به عنوان شاعری مضمون ساز- بپردازیم و جنبه های مختلف و متنوع کارکرد عنصر خال را بررسی کنیم. دستاورد پژوهش نشان می دهد، شاعران از جنبه های مختلفی چون رنگ، شکل، موقعیت، ملازم و. .. به مضمون آفرینی با خال پرداخته، و نمودهایی با بسامد بالا از آن در آثار خود به نمایش گذاشته اند

خال، متون منظوم، سبک عراقی، صائب تبریزی، نمادپردازی، عرفان