میترا شاطری - استادیار گروه باستان شناسی دانشگاه شهرکرد

با ورود اسلام به سرزمین های وسیعی از آسیا، آفریقا و حتی اروپا، بخش عظیمی از فرهنگ مردم این مناطق دستخوش تغییرات شد. در این راستا هنر این مناطق ها نیز با الهام از منابع مذهبی، ساکن و بی تحرک نماند و تغییرات عمده ای یافت. یکی از عمده ترین این تغییرات، رایج تر شدن هنر و صنعت سفالگری به جای هنر و صنعت فلزکاری بود. در سده های نخستین اسلامی با بهره گیری از آموزه های پیش از اسلام و رشد و شکوفایی علم کیمیاگری، استفاده از لعاب ها و به تبع آن فناوری های نوین تزئینی رواج روزافزونی یافت. یکی از رایج ترین فناوری های تزئینی در سفال سرزمین های اسلامی، نقش کنده در گلابه است که با نام اسگرافیاتو نیز شناخته می شود. این فناوری که از سده 3 تا 7 هجری قمری در مناطق مختلف جهان اسلام به عنوان رایج ترین گونه سفال شناخته می شود دارای ویژگیهای منحصر به فردی بود که زیبایی طرح، سهولت ساخت و تنوعی گونه از جمله آنان بود. به نظر می رسد با ورود مغولان به سرزمین های اسلامی از یک سو و کشف و شناخت خمیره بدل چینی از سویی دیگر، می توان شاهد جایگزین شدن دو فناوری سیلوئت و لکابی به جای فناوری نقش کنده در گلابه بود. پژوهش حاضر که با روش کتابخانه ای و میدانی انجام شده سعی در نشان دادن روند تغییرات و تاثیرگذاری سفال نقش کنده بر دو گونه سیلوت و لکابی و وجوه تشابه و تفارق میان این گونه ها است.

سفال، سیلوئت، لکابی، نقش کنده در گلابه، اسگرافیاتو