ام لیلا محمدی - دانشجوی کارشناسی ارشد پژوهش هنر، موسسه غیرانتفاعی مارلیک، نوشهر
محمد اعظم زاده - استادیار دانشکده هنرو معماری، دانشگاه مازندران
ریحانه سواری هراب - کارشناس چندرسانه ای،دانشگاه هنر اسلامی تبریز

مسجد محل انجام فرایض مسلمانان و همچنین محل تجلی هنری برای وصف یکتایی خداوند و معنویت اسلام است، به عبارت دیگر محل ملاقات دین با هنر است و مهمترین نمودهای هنر و معماری اسلامی در آن دیده میشود و از این هنر به عنوان هنرقدسی یاد میشود.با گذر زمان مسجد ها از شکل اولیه، ساده و بدون تزیینات خود تغیر پیدا کردند و آراسته به تزییناتی در راستای ارزشهای اسلامی شدند؛ از کاشیکاری (معرق، هفت رنگ وغیره)، گچبری و غیره برای تزیینات در مسجدها استفاده شد، که با تلفیق نقش و رنگ علاوه بر جنبه زیبایی شناسانه به فضای معنوی حاکم بر بنا می افزود و هویتی مذهبی به بنا میبخشید؛ واقع معماری اسلامی با تزیینات وسیع و چشم نوازش، سعی در انتقال پیام خود در قالب رموز اسلامی داشته است.این مقاله در صدد پاسخگویی به این سوال است که نقوش کاشیکاری شده در مسجدهای مورد مطالعه (مسجد شیخ لطف الله و مسجد کبود) بر کدام وجه از احکام و جنبه معنوی اسلام دلالت دارد.نتایج حاصل از این پژوهش که به روش توصیفی_ تحلیلی محقق گشته و جمعآوری اطلاعات به روش میدانی_کتابخانه ایصورت گرفته، نشان داده است، در تمام نقوش و نمادهای ترسیم شده بر تزئینات منارهها و گنبدها، زیر سقف، و محراب مظهر قدرت خداوند هستند، از آنرو که شمسهها و اسلیمیها، گل هشت پر و ستاره پنجپر که دارای رمز نهفته و مفاهیم دین اسلامی هستند، همگی نشانهها و مظاهری از طبیعت هستند. بیش از دیگر نقشهای برگرفته از طبیعت، اسلیمیها و ختاییها و پیچ و تاب این نقوش بر جنبه معنوی این فضا میافزاید.

مسجد شیخ لطف الله، مسجد کبود، نقش، کاشیکاری