سلمان انجم روز - دانش آموخته کارشناسی ارشد باستان شناسی
علی دانشی - کارشناس پایگاه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری جیرفت

بهرآسمانی ها گروهی از قبایل کوچ نشنین جیرفت می باشند. در مقاله حاضر روش های ذخیره آذوقه در میان این کوچ نشینان از دیدگاه قوم شناسی توصیف و تبیین می شود. راهبردهای ذخیره آذوقه به هر گونه روشی اطلاق می شود که در مرحله بعد از فرایند تولید و جمع آوری غذا جهت جلوگیری از فساد، حمله حشرات و جانوران و دستبردهای انسانی برای استفاده آتی آن کاربرد دارد. اهمیت مطالعه روش های ذخیره آذوقه شکلدهی امنیت غذایی و به دنبال آن تحولاتی می باشد که این روشها برای جوامع انسانی در پی داشته است. بررسی قوم نگاری این روشها با نگرش باستانشناختی نشان می دهد که استفاده از این روشها می تواند همراه با شکلگیری آثار معماری به صورت معدود و در بیشتر موارد کمترین نهشته و معماری باشد. با در نظر گرفتن اهمیت ذخیره غذا در شکل گیری فرایندهایی مانند تولید غذا در دوران پیش از تاریخ اهمیت مطالعه این روشها بیشتر می شود. شیوه های ذخیره سازی آذوقه در میان کوچ نشینان بهرآسمانی شامل شیوه های نگهداری محصولات دامی مانند سختو کردن، نمک سود کردن، رطوبت گیری و تهیه انواع مشک یا خیک و شیوه های نگهداری محصولات کشاورزی مانند بری دادن، استفاده از گودالهای زیرزمینی و نک ،تهیه نان به شیوه پله سر ، خشک کردن و آفتاب گرفتن می باشند. بررسی شیوه های ذخیره آذوقه در میان کوچ نشینان بهرآسمانی نشان می دهد که تغییرات فصلی و نامساعد بودن برخی نواحی کوچ نشینی جهت کشاورزی انگیزه مهمی در اتخاذ شیوه های ذخیره سازی می باشد. در شرایط معمولی مدت زمان فصل تولید یا برداشت هر نوع محصول عامل مهمی در تعیین مدتزمان ذخیره همان محصول و همچنین میزان ریسک نسبت به فقدان آن محصول می باشد. طبق برآوردی که در تحقیق حاضر صورت گرفته است بیشترین احساس خطر نسبت به فقدان محصولات جو و گندم وجود دارد. ذخیره سازی وسیله مناسبی جهت مهار تغییرات فصلی، حفظ قدرت اقتصادی و وجهه اجتماعی در میان کوچ نشینان جیرفت بوده است.

جیرفت، کوچنشینان بهرآسمانی، روش های ذخیره سازی غذا، مدت زمان تولید و دسترسی به محصول