مرضیه اکبرپور کامی - کارشناسی ارشد باستان شناسی، دانشکده هنر دانشگاه بیرجند
حسن هاشمی زرج آباد - استادیار گروه باستان شناسی دانشگاه بیرجند
فتانه محمودی - عضو هیأت علمی دانشگاه مازندران
وحیده حسامی - عضو هیأت علمی گروه فرش و هنراسلامی دانشگاه بیرجند

سقانفارها، بناهایی دواشکوبه چوبی و بر روی چهارپایه قطور به فرم چهارگوش فضای کوچکی را در حریم امامزاده ها، تکیه ها و گورستان ها به خود اختصاص دادهاند. این بنای آیینی با تراش های ظریف و زیبا و انبوهی از نقوش متنوع به پیروی از معماری بومی و سنتی استان مازندران ساخته شده و مملو از نمادهای ملی و مذهبی در معماری و نقوش بنا است. با ورود دین اسلام مسئله حرمت نهادن به آب، این بنا به نام حضرت ابوالفضل (ع) نامیده شد و میزبان آئین عزاداری سقای شهید کربلا گردیدند. می توان این نقوش و تزئینات به کار رفته در بنا را برگرفته از اساطیر و باورهای کهن ایرانیان، داستان های شاهنامه فردوسی، داستان های مذهبی (مخصوصا واقعه کربلا) و غیره بودند.در اینجا بر پایهی بررسی های صورت گرفته مشخص شد که نقوش مورد نظر در بناهای مربوطه در ارتباط با باورهای مذهبی خصوصا ستایش آب و همچنین باورهای ملی گرایانه شگل گرفته از ، بطن جامعه بودند بهکار رفتهاند. در این پژوهش سعی بر آن است با روش توصیفی تحلیلی و بر پایه ی ابزارهای گردآوری اطلاعات مانند: مطالعات کتابخانه ای و بررسی های میدانی نمادهای ملی و مذهبی موجود در نقوش دو بنای مورد مطالعه شناسایی گردد. در واقع هدف اصلی نگارش این مقاله شناخت این نمادها است.

سقانفار، نمادهای ملی و مذهبی، شیاده، کبودکلا