سارا صادقی - دانش آموخته کارشناسی ارشد باستان شناسی دانشگاه بیرجند
حمیدرضا قربانی - استادیار گروه باستان شناسی دانشگاه بیرجند
حسن هاشمی زرج آباد - استادیار گروه باستان شناسی دانشگاه بیرجند

نماد چلیپا از جمله نشانه های کهن سرزمین ایران و از رایجترین نقوش به کار رفته بر روی آثار باستانی است. از معانی نمادین این نقش می توان به خورشید، ستارگان و آسمان اشاره کرد. سابقه این نقش به دوران مهرپرستی پیش از زردشت می رسد که احترام به آن در آیین ها و باورهای مختلف دیده می شود و نمادی جهانی است. لذا با وجود جهانی بودن نقش معانی متفاوتی از آن برداشت می شود؛ به همین منظور پژوهش حاضر سعی بر این دارد که با نمادشناسی نقش چلیپا بر روی صخره های برجای مانده در شرق ایران، اطلاعاتی در ارتباط با مفاهیم باستانی این نقش به دست آورد. این تحقیق به روش توصیفی تحلیلی بوده و به روش کتابخانه ای و میدانی اطلاعات آن جمع آوری شده است. به نظر می رسد این نقش از دیرباز بر روی داده های فرهنگی اعم از سفالها، مهرها و سنگ نگاره ها وجود داشته و با توجه به عقاید و آیین مردمان گذشته به عنوان نماد و نشانه آشتی و خوشبختی و نیروی زندگی بخش، محفوظ مانده است. نزدیکی این نقش با زندگی و انتقال آن طی قرن ها، موجب حفظ آن تا به امروز است.

نمادشناسی، چلیپا، سنگ نگاره، استان خراسان جنوبی