مهدی حسن زاده - استادیار دانشگاه فردوسی مشهد
پیمان ابوالبشری - دانشجوی دکتری رشته تاریخ ایران دوره اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد

مطالعه آثار بر جا مانده از فرهنگ ایران قبل از اسلام و پس از آن، گویای این واقعیت است که داشتن موی سر و صورت در فرهنگ ایرانیان نکته منفی محسوب نمیشده است. چهره بزرگان و مردم عوام ،پادشاهان هخامنشی و پادشاهان و روحانیان ساسانی نشان میدهد که در ایران قبل از اسلام تراشیدن موهای سر و صورت، بجز موارد معدود، تقریبا ناشناخته بوده است. در قرون اولیه پس از اسلام نیز باتوجه به گزارشهای مربوط به توصیف سیمای پیامبر اکرم (ص) و نیز تأثیرپذیری ایرانیان از این سنت،پذیرش رواج رسم چهارضرب در میان ایرانیان تازه مسلمان ممکن نیست. اما با ظهور قلندران، باافرادی روبرو میشویم که موهای سر، صورت و ابروان خود را تراشیده و در اصطلاح چهارضرب می-کردند. دلایل متعددی همچون حضور بوداییان در شرق ایران در قرون اولیه اسلامی و پایبندی ایشان به چهارضرب، شناخت ایرانیان مسلمان و قلندریه از ایشان، نیت تقریبا مشابه هر دو گروه از عمل چهارضرب و حمل سنگ و استره توسط هر دو گروه نشان میدهد که به احتمال قوی چهارضرب قلندریه تحت تأثیر دین بودایی و راهبان آن بوده است

ملامتیه، قلندریه، دین بودایی، چهارضرب