محمدحسن الهی زاده - استادیار دانشگاه بیرجند
سیدمحمدرضا سادسی - کارشناس ارشد تاریخ ایران اسلامی

با انتخاب قهستان به عنوان یکی از مراکز مهم فعالیت نزاریان در ایران، محتشمان محلی این ایالت تلاش خود را جهت گسترش هر چه بیشتر حوزه نفوذ در منطقه مصروف داشتند. یکی از مراکز مهمی که نزاریان فکر گسترش نفوذ بدان را در ذهن میپروراندند، ولایت نیمروز (سیستان) بود. آنها از طریق تصرف قلعههایی که در گذرگاههای ورودی سیستان بود، عرصه را بر حکام آن ایالت تنگ می کردند.یکی از این قلعهها، شاهنشاه یا شاهان دژ بود. موقعیت سوقالجیشی این قلعه که در گذرگاه شمالی ورود به سیستان واقع بود، راه را برای نفوذ هر چه بیشتر نزاریان در سیستان هموار میکرد؛ لذا در طول دوران حضور در قلعه تنشهای فراوانی را با حکام محلی سیستان ایجاد کردند.سرانجام اتحاد حاکم وقت سیستان با مهاجمان مغول سرنوشتی دیگر را برای ساکنان شاهنشاه رقم زد. تضعیف حاکمیت نزاریان در سیستان نتیجه نهایی این اتحاد بود. نوشتار پیش رو به دنبال آن است تا ضمن معرفی قلعه شاهنشاه، نقش آن را در گسترش دعوت نزاری در نیمه شرقی ایران بخصوص سرزمین سیستان مورد بررسی و ارزیابی قرار دهد

نزاریان، نیمروز، نهبندان، نه، قلعه شاهنشاه