علیرضا پورخباز - عضو هیات علمی گروه محیط زیست دانشگاه بیرجند
زهرا محسنی - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه محیط زیست دانشگاه بیرجند

آلودگی اکوسیستم های آبی با فلزات سنگین توجه جهانیان را بدلیل اثرات مضر آنها روی سالمتی انسان و سایر موجودات در محیط زیست بیشتر جلب کرده است. هدف از این تحقیق، تعیین میزان تجمع زیستی و دفع فلز مس، در بافت های آبشش، عضله و پوست سیاه ماهی )fusca Capoeta )می باشد. نمونه برداری ماهی از قنات های منطقه بیرجند در سال 1389 صورت گرفت. نمونه های ماهی )میانگین طول کل 54/13سانتیمتر و وزن 45/20 گرم( پس از جمع آوری و سازگاری در محیط آزمایشگاه به مدت 10 روز، در داخل آکواریوم ها ی 40 لیتری در سه تکرار برای گروه شاهد و دو گروه آزمون تحت غلظت مس 25/0 و L/mg75/0 قرار گرفتند. بعد از اینکه نمونه ها در معرض ماده سمی قرار گرفتند، از هر آکواریوم آزمون و شاهد، دو سیاه ماهی در زمان های مختلف تجمعی 7 ، 14 و 21 و دفع 10 روزه جهت آنالیز عنصر مس در بافت های ماهی، انتخاب شدند. نتایج نشان می دهد که بافت آبشش، یک اندام هدف برای جذب عنصر مس می باشد. غلظت مس در بافت های آبشش، عضله و پوست در دو غلظت کشندگی پایین به ترتیب g/µg 88/2 ،2/1 ،2/1 و باال 8/4 ،9/1 ، 9/1 می باشد. ترتیب میزان تجمع و دفع مس در بافت های سیاه ماهی به صورت آبشش< پوست<عضله است. نتیجه نهایی نشان داد که میزان دفع فلز مس بستگی به غلظت عنصر در اندام هدف، طول دوره دفع و اختالالت اندام پس از دوره انباشت دارد.

تجمع زیستی، دفع، سیاه ماهی، مس، قنات