لیلا ذاکرعاملی - کارشناس ارشد سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان

اولین بارقه های مباحث معماری بومی در دهه 1960 در پاسخ به نادیده انگاری جایگاه آن در تاریخ معماری و با برپایی نمایشگاه معماری بدون معمار درخشید و با سرعت چشمگیری توسعه پیدا کرد، به شکلی که در دو دهه آخر قرن بیستم به عنوان یک مقوله تحقیقی در برنامه های پژوهشی و آموزشی دانشگاهی رونق یافت. تألیفات پل الیور و آموس راپوپورت مفاهیم معماری بومی را در تاریخ پراکنده تئوری معماری گنجاند و آن را به سطحی آکادمیک ارتقاء داد. هم زمان چند شبکه جهانی برای مطالعه معماری بومی مناطق مختلف جهان شکل گرفت و سمینارهای متعدد برگزار شد که حاصل آن گسترش دانش در خصوص سنت های بومی سرتاسر دنیا و تألیف کتاب های متعدد دراین زمینه بود. عبارات فراوانی برای تعریف این نوع معماری به کار می رفت مانند معماری بدوی، معماری فطری، معماری عامیانه و ....از این میان عبارت معماری بومی به عنوان یک عبارت مشترک توسط نظریه پردازان این حوزه برگزیده شد، چرا که بوم یک اصطلاح بوم زاد و فطری است و ارتباط درونی و اصول مشترک و منطقه ای بناها را بیان می دارد. فرم های معماری بومی جهت رفع نیازی خاص برپا می گردند و ارزش ها، نحوه معیشت، روش های زندگی فرهنگ هایی که آنها را تولید نموده اند و در یک عبارت، سنت را متجلی می کنند. تعریف سنت و جستجوی شکل فیزیکی آن در معماری موضوعی است که در نوشته های بیشترمتخصصان این شاخه دیده می شود. مسأله حفاظت معماری بومی با تأخیر مورد توجه قرار گرفت. با وجود اینکه دو منشور آتن (1933) و ونیز(1964)، توجه معطوف به حفاظت مونومان ها را به شهرهای تاریخی و محیط مصنوع متمایل کرد، اما اولین کمیته بین المللی معماری بومی در ایکوموس در سال 1976 تشکیل شد و منشور حفاظت معماری بومی را در همان سال تدوین کرد. قبل از آن، دو مجمع بین المللی برای حفاظت بناهای خشتی در شهر یزد برپا گردید که دستاورد آنها در قالب دو مصوبه ارائه شد. جدای از ارزش های تاریخی و زیباشناسی معماری بومی، این میراث به عنوان حاصل تجربه نحوه ساختمان سازی افراد در طی قرون گذشته اکنون در اختیار ما قرار دارد که اگر به درستی ساخته و پرداخته شود، پاسخگوی معضلات توسعه و اسکان انسان ها در قرن حاضر خواهد بود

معماری بومی، حفاظت، سنت، خانه، محیط مصنوع