آذرخش ترابی جفرودی - دانشجوی سابق زراعت
عبدا... حسن زاده قورت تپه - عضو هیات علمی موسسه تحقیقات کشاورزی آذربایجان غربی
امیرفیاض مقدم - عضو هیات علمی دانشگاه ارومیه

به منظور بررسی اثرات تراکم بوته و آرایش کاشت بر روند رشد ارقام لوبیا قرمزآزمایشی طی سال زراعی 81 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی ارومیه با استفاده از طرح اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. در این آزمایش فاصله بین ردیف در سه سطح 30، 45 و 60 سانتی متر به عنوان فاکتور اصلی، دو رقم (ناز و درخشان ) و سه فاصله بین ردیف 5، 10 و 15 سانتی متر به عنوان فاکتورهای فرعی استفاده شد. برای ارزیابی شاخص های رشد از تجمع ماده خشک (DM)، سرعت رشد محصول(CGR) و سرعت رشد نسبی RGR)) استفاده شد که با نمونه برداری از مزرعه به فواصل یک هفته ای روند تغییرات شاخص های رشد بر اساس درجه روز رشد بدست آمد. بر اساس نتایج این آزمایش مشاهده شد که روند تغییرات ماده خشک اندام های هوایی در کلیه تیمارها به صورت سیگموییدی بود. در رقم درخشان بیشترین ماده خشک تولیدی در 1029 درجه روز - رشد و در رقم ناز در 1200 درجه روز – رشد حاصل آمد. همچنین مشخص شد که با افزایش تراکم بوته، میزان ماده خشک تجمعی به طور معنی داری افزایش یافت و بیشترین ماده خشک در ارقام ناز و درخشان در آرایش کاشت 5 × 30 سانتی متر و یا تراکم بوته 66/67بوته در مترمربع بدست آمد. در ارقام مورد بررسی با کاهش فواصل بین ردیف و بین دو بوته در ردیف سرعت رشد محصول افزایش یافت و مقادیر بیشینه سرعت رشد محصول در ارقام ناز و درخشان به ترتیب به میزان 3/67 و 3/12گرم در درجه روز – رشد بود. همچنین بررسی نتایج نشان داد که در ارقام مورد مطالعه با افزایش تراکم بوته و کاهش فاصله بین ردیف و بین و بوته در ردیف عملکرد دانه لوبیا افزایش یافت و آرایش های کاشت 5 × 30 سانتی متر در رقم ناز و 10 × 30 سانتی متر در رقم درخشان سبب تولید حداکثر عملکرد دانه گردید.

تراکم بوته، آرایش کاشت، لوبیا قرمز، شاخص های رشد، ماده خشک تجمعی، سرعت رشد محصول و سرعت رشد نسبی، عملکرد دانه