مریم عظیمی - دکتری معماری، استادیار دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه هنر اصفهان

در فرایند طراحی و بخصوص در مراحل اول آن، طراحان به مجموعه های زیادی از منابع بصری مانند تصاویر، دیاگرام ها و اسکیس ها مراجعه می کنند. طراحان معماری خلاق، اغلب فرمها را از حوزههای دیگر استخراج نموده، آن ها را در طراحی هایشان بکار میگیرند. استفاده از این فرم ها می تواند بر شکل گیری ایده های اولیه، طراحی عملکرد و یا شکل نهایی پروژه موثر باشد. بهره گیری از منابع بصری، یک ابزار مهم در امر حل مسائل طراحی به نظر می رسد و طراحان اغلب از گستره وسیعی از تصاویر استفاده می کنند. از طرف دیگر خلاقیت یکی از جنبه های مهم و غیر قابل انکار طراحی معماریست. در ادبیات حوزه روانشناسی خلاقیت، استعاره و قیاس بارها به عنوان راهبردهای استفاده از آگاهی و دانش قبلی در فرآیند خلاق مورد توجه و تاکید قرار گرفته است. از آنجایی که گنجینه تصاویر ذهنی طراح و یا تصاویری که در حین طراحی می بیند، بخش ارزشمندی از آگاهی های او محسوب می شود، این دو راهبرد می توانند نقش موثری در بهره گیری خلاق از این منابع ایفا نمایند.در این مقاله، با روش توصیفی- تحلیلی، ابتدا نقش تخیل و تصور، به عنوان عامل مهمی در جهت ارتقای خلاقیت در طراحی معماری بررسی و در ادامه نمونه هایی از چگونگی استفاده معماران از تصاویر و اشکالی که در طی روند طراحی به آنها مراجعه می کنند و یا از قبل دیده اند ارائه می شود. در پایان استعاره و قیاس به عنوان دو راهبرد در جهت استفاده از منابع بصری در طراحی معماری تشریح شده و بیان می گردد که چگونه می توان با استفاده از این دو راهبرد، از منابع بصری به عنوان پشتیبانی برای طراحی معماری خلاق بهره گرفت.

طراحی معماری، خلاقیت، تخیل و تصور، قیاس، استعاره