وحید ریاحی - عضو هیات علمی و دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه خوارزمی،
افسانه مجیدی - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه خوارزمی،
آمنه حسینی - کارشناس ارشد جغرافیای طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس

گستره جغرافیایی ایران از نظر احتمال وقوع این حوادث بویژه سیل و زلزله، از آسیب پذیرترین بخشهای کره زمین است که هرساله وقوع این حوادث موجب خسارت های جانی و مالی فراوان می شود و سکونتگاههای روستایی نیز هموارهتجربه تلخی از بروز این گونه بلایا داشته اند . مخاطرات طبیعی به عنوان یکی از عوامل مهم پیش روی برنامه ریزان محیطی می باشد . این مخاطرات در مواردی تحت تاثیر عملکرد نادرست انسانی تشدید می شوند، که البته وقوع سیلابنیز از این پدیده مستثنی نمی باشد . بدین منظور روستاهای بخش مرکزی شهرستان شیروان )از توابع استان خراسان شمالی( که در حوضه آبخیز رودخانهگلیان واقع شده اند، به عنوان مطالعه موردی انتخاب شده اند . در این بخش از مطالعه ابتدا نقشه های مربوط به عوامل فوق درمحیط GIS و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی Ahp استفاده گردیده و حرایم آنها و پهنه های خطر با شدتهایمختلف تعیین و نهایتا روستاهای آسیب پذیر موجود در منطقه از لحاظ شدت این مخاطرات اولویت بندی شده است. روش تحقیق بر پایه روش تحلیلی استوار بوده است و تکنیک کار، کمیت پذیری هر یک از متغیرهای مؤثر در سیلخیزی بوده است. برای رسیدن به این امر از شش فاکتور شیب، جهت شیب، کاربری اراضی، لیتولوژی، بارندگی و فاصلهاز رودخانه استفاده شده است. این متغیر ها در قالب لایه های اطلاعاتی وارد سیستم شده و در نهایت با تلفیق لایه های مذکور و تجزیه و تحلیل آنها، نقشه نهایی پهنه بندی خطر وقوع سیل تهیه گردیده است.نتایج مطالعه ضمن آنکه به شناسایی مناطق امن و در معرض خطر سیل در نواحی روستایی حوضه آبخیز رودخانه گلیان انجامید، نشان داد که حدود 30.1 درصد مساحت حوضه آبریز، شامل 8 روستا از مجموع 18 روستا و 29 درصد جمعیتسکونتگاههای روستایی، در محدوده پرخطر وقوع سیل قرار گرفته اند . هدف از انجام این تحقیق، تهیه نقشه های پهنه بندی خطر سیلاب است که می تواند مسولان امر را در راستای برنامه ریزی مدیریت بحران یاری نماید .

مدیریت بحران، خطر سیل. حوضه آبخیز رودخانه گلیان،