نصرت اله نجفی - دانشیار گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
شهاب محمودی - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد، گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
محمدرضا نیشابوری - استاد گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
عادل ریحانی تبار - دانشیار گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

بهبود تغذیه گیاهان، یکی از راههای افزایش تحمل تنش خشکی در گیاهان میباشد. با توجه به کمبود مواد آلی در اغلب خاکهای مناطق خشک ونیمهخشک ایران، مصرف پسماندهای آلی مانند لجن فاضلاب میتواند ظرفیت نگهداری آب در خاک را افزایش داده و تغذیه گیاهان را بهبود بخشد. لذا،در این پژوهش اثر متقابل رطوبت خاک و لجن فاضلاب شهری بر وزن تر و غلظت فلزات سنگین علوفه یونجه Medicago sativa L. رقم قرهیونجه در شرایط گلخانهای بررسی گردید. آزمایش بهصورن فاکتوریل و در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار شامل رطوبت خاک در سه سطح 0.34FC-0.50FC ، 0.56FC-0.75FC و 0.81FC-FC و لجن فاضلاب درچهارسطح 0و15و30و60گرم برکیلوگرم خاک انجام شد. نتایج نشان داد که اثرهای اصلی و متقابل لجن فاضلاب و رطوبت خاک بر وزن تر و غلتت آهن، منگنز، روی، مس و کادمی علوفه یونجه درسطح احتمال 1 درصد معنادار بود. با کاهش رطوبت خاک، وزن تر و غلتت آهن، منگنز و کادمی علوفه یونجه کاهش و غلظت روی و مس علوفه بهطور معناداری افزایش یافت. با مصرف لجن فاضلاب تا 30 گرم بر کیلوگرم خاک، وزن تر و غلتت آهن، منگنز، روی، مس و کرادمی علوفه یونجهبهطور معناداری افزایش یافت. با این حال، در تمامی تیمارها غلتت کادمی از سطح مجاز کمتر بود. در هر سه سطح رطوبت خاک مورد مطالعه در این آزمایش، مصرف 60 گرم لجن فاضلاب بر کیلوگرم خاک نسبت به سطوح 11 و 30 گرم آن بر اثر افزایش شوری محلول خاک وزن تر یونجه را بهطور معناداری کاهش داد. مصرف 15 یا 30 گرم لجن فاضلاب بر کیلوگرم خاک سبب بهبود تغذیه گیاه یونجه و افزایش کیفیت علوفه آن در شرایط با و بدون تنش کمبود آب شد.

پسماندهای آلی، تنش خشکی، عناصر غذایی ک مصرف، یونجه